ƏLAMÜT ŞEYXİNİN SİRLİ DÜNYASI: Camış dərisinin tuta biləcəyi qədər torpaq (III YAZI)

III yazı

Saraydan qovulduqdan sonra Həsən şimala sürgün edildi. Həmin gündən etibarən onun həyatının bir nömrəli məqsədi – intiqam almaq oldu. Və o günlərdə Həsən əs-Sabbah görünməz sərhədlərə, hesaba gəlməz ixtiyara malik böyük bir imperiyanın ilk bünövrə daşlarını qoydu. Əlamüt dağı bu imperiyanın paytaxtına çevrildi.

Həsənin bu qalanın sahibinə çevrilməsi ilə bağlı isə tarixi mənbələrdə maraqlı bir əhvalat qeyd edilir.

...Şəhərin hakiminin yanına gələn Həsən camış dərisinin tuta biləcəyi qədər torpaq sahəsi almaq istədiyini bildirir. Hakim gülümsəyərək bu qeyri-adi təklifi qəbul edir. Həsənin tələbi ilə şərtləşdirilmə qanuniləşdirilir. Hər iki tərəf və alqı-satqıda şahidlik edən müftilər kağıza barmaq basırlar. Hakim gülümsəyərək, hələ də nə baş verəcəyinin fərqinə varmadan pulu götürür. Lakin sonradan Həsənin etdiklərini gördükdə üzündəki təbəssüm yox olur. Həsən əmr edir ki, camış dərisini xırda xətlərlə elə bölsünlər ki, dəridən uzun bir ip alınsın. Bu iplə Həsən qalanı ətrafa alır və alqı-satqının baş tutduğunu elan edir. Təbii ki, hakim öz etirazını bildirir. Lakin məhkəmə Həsənin lehinə qərar çıxarır. Məgər, şərtləşmə tam qaydası ilə tərtib edilmədimi? Məgər hakim öz xoşu ilə sənədə barmaq basmadımı? Məgər o, Həsənin verdiyi pulları götürmədimi? Şəhər hakimi bu suallara məhkəmə qarşısında cavab verə bilmədi. İş-işdən keçmişdi.

Çox az müddət ərzində Həsən artıq öz ətrafına ölkənin hər tərəfindən kifayət qədər tərəfdar toplaya bildi. İsmaili təriqətinə mənsub Həsən, bu qolun «batin elmindən» xəbərdar olduğunu, «gizli həqiqətləri» bildiyini söyləyirdi. Dindar müsəlmanlara vəd edilən cənnəti Həsən həyatda ikən öz adamlarına «göstərə» bilərdi. Bunun üçün müridlər Həsənə sössüz itaət etməli, hətta lazım olduğu zaman həyatlarını belə qurban verməyi bacarmalıdırlar. Onlara görə, ona sadiq olmaq Allaha sadiq olmaq, ona itaət etmək Allaha itaət etmək idi.

Həsən bu yeni işə başlayarkən məğlub olmayacağını bilirdi. Məhkəmə instansiyalarında onun tərəfdarları var idi. Onlar sadəcə Həsənə yaxşılıq etmək istəyən məmurlar deyil, onun bir sözü ilə hər şeyə hazır olan müridlər idi. O, buna necə nail olmuşdu?

Yalancı cənnət

Mənbələr yazırlar ki, Həsən bir gün müridlərindən iksini yanına çağırıb, ona vəhy gəldiyini və buna əsasən də hər iki müridə cənnəti göstərəcəyini söyləyir. Qalanın otaqlarından birində dəvətliləri şəhanə nahar yeməyi gözləyirdi. Həsən də onlarla bir süfrə arxasında oturmuşdu. Onun dediyi sözlər dərin məna kəsb edirdi, lakin bu məna müridlər üçün bağlı idi. Süfrəyə şərab gətirildikdə hər iki fədai bir qədər pərt oldu. Peyğəmbər şərabı haram buyurub. Lakin şeyx onlara «başa saldı ki», həyatda iki həqiqət qapısı var. Biri sadə xalq üçün, digəri isə yalnız seçilmiş insanlar üçün nəzərdə tutulub. Sadə camaat üçün qadağan edilmiş şeylər, əslində onlar üçün haram deyil. Çünki onlar bu gündən etibarən «batini həqiqətlər qapısının açarlarına» malik olacaqlar, onlar seçilmişlərdir. Zaman keçdikcə onlar bu sirrlərə yiyələnəcəklər. Az sonra hər iki fədai artıq nə baş verdiyinin fərqinə varmırdılar. Ya şərab çox bərk idi, ya da ki, onun içinə nəsə əlavə edilmişdi. Müridlərin fikirləri qarışır, gözləri isə yumulurdu. Bir qədər sonra onlar artıq kim və harada olduqlarını belə unutmuşdular. Lakin oyananda xoş təəccüb və heyrət bürüdü.

Müridlərdən biri gözlərini açdığı zaman səhər tezdən idi. O, bağda idi. Hələ əncirin vaxtı olmasa da, ağac əməlli bar gətirmişdi. Əncirlər elə böyük və yetişmiş idilər ki, beləsini heç vaxt görməmişdi. Yaxınlıqda ərik ağacları var idi. Bir qədər qabaqda üzüm tənəkləri saralır, nar ağacları görsənirdi. Fədai hara baxsa meyvə və indiyədək heç yerdə rast gəlmədiyi qeyri-adi çiçəklər görürdü. O, hara düşmüşdü? Necə bura gəlib çıxıb? Birdən fədai hiss etdi ki, kimsə onu izləyir. Üç qız ürkək baxışlarla yasəmən kolunun arxasından ona baxırdılar. Lakin müridin onları gördüyünü yəqin edən qızlar nədənsə qaçmadılar, utanaraq üzlərini belə örtmədilər... Mürid dünən olanları, ona şeyxinin vəd etdiklərini xatırlayırdı. Bura cənnət imiş. Onunla söhbət edən bu qızlar isə adəm övladları deyil, hurilərdir. Onlar müridi əyləndirir, ona içkilər və təamlar verirdilər. O, bir neçə gün burada qaldıqdan sonra, «cənnəti» gəzmək qərarına gəldi. Bağın o biri başında digər fədai dostu ilə rastlaşdı. Hər iksi bura eyni zamanda düşmüşdü. Əylənən fədailər yuxuya getdikdən sonra, səhəri gözlərini açdıqda yenidən Əlamüt qalasında idilər. Bu iki mürid Həsənin ilk «şikarı» idilər.

Zaman keçdikcə «cənnətin» dadını görənlərin sayı da yüzlərlə oldu. Oraları gördükdən sonra, bu onların üstündə əsdikləri yeganə xatirə, yenidən ora düşmək həsrəti ilə yaşadıqları yeganə ümid mənbəyi idi. Onları burada – yerdə əhatələyən hər şey yorucu və bədbin idi. Əgər ölümdən sonra onların düşəcəyi yer bu qədər gözəldirsə, niyə ora can atmasınlar? (A.Qorbovskiy, Ö. Semenov. Zakrıtıe straniüı istorii. M., 1988).

Lakin bundan sonra baş verənləri Həsən gözləmirdi. Fədailər yenidən cənnətə düşmək həvəsi ilə özlərinə qəsd edirdilər. İş o yerə çatmışdı ki, sağ qalanlar özünü öldürənlərə qibtə hissi ilə baxır, onların bəxtli olduqlarını söyləyirdilər. Lakin Həsən tez bir zamanda tərəfdarlarını inandıra bildi ki, özünə sui-qəsd edənlər heç də cənnətə düşməyiblər, əksinə, cəhənnəmin ən dərin qatında məskunlaşıblar. Cənnətə yol isə yalnız ona itaət edənlərə, acı ölüm badəsini onun əmri ilə içənlərə açıq ola bilər. Və beləliklə yüksələn «Elə isə əmr et, ya Sahib-əz-zaman» nidaları ilə Həsən əmr etməyə başladı...

Bir sıra tədqiqatçılar təşkilatın adı olan «assasin» sözünü, ərəb dilindən «həşiş» sözü ilə qarşılaşdırırlar. Belə ki, növbəti müridi «cənnətə göndərmək» üçün, onu həşiş vasitəsi ilə yatızdırırdılar.

Şeyxin əmrləri həmişə qısa olurdu – harasa yola düşmək, kimisə öldürmək. Tapşırıq nə qədər çətin və təhlükəli olurdusa, fədailər bir o qədər onu icra etmək üstündə mübahisə edirdilər. Təhlükə onlar üçün şirin gələn ölüm idi. Bəzən tapşırığı yerinə yetirdikdən sonra onlar, hətta qaçmağa, canlarını qurtarmağa belə cəhd göstərmirdilər. Onlardan biri tapşırığı yerinə yetirdikdən sonra, sağ-salamat geri qayıdarkən, digərləri ona Allah tərəfindən qəbul edilməyən, bəxtsiz birisi kimi baxırdılar. Hətta tapşırıq yerinə yetirilməsə belə, fədainin qətlə yetirilməsi uğurlu sayılırdı, nəinki müridin kimisə öldürdükdən sonra sağ-salamat geri qayıtması...

Danışan baş «möcüzəsi»

Zaman-zaman qəsrdə qalan adamların da edamı həyata keçirilirdi. Həsən elan edirdi ki, kimdənsə narazı qalıb və bu səbəbdən onun başının kəsilməsini əmr edib. Adətən başı ilə «xüdahafizləşənlər» Həsənə yaxın və hamının tanıdığı şəxslər olurdu. Hamı edamın baş verdiyini eşitdikdən sonra Həsən bir neçə gənci yanına çağıraraq yerə döşənmiş xəlçənin üstündə olan boşqabı göstərirdi. Boşqabın içində yenicə kəsilmiş insan başı isti qan içində buğlanırdı. 

- Bu insan məni aldatdı – Həsən deyirdi - o belə hesab edirdi ki, məndən öz yalanlarını gizlədə biləcək. Lakin Allahın izni ilə mənə hər şey məlumdur. Budur indi o, olub. Lakin ölü ikən də o mənim hakimiyyətim altındadır. Əgər istəsəm elə o an bu başı dirildə bilərəm. Dua oxuduqdan sonra, Həsən havada bir neçə sehrli fiqurlar cızır və bütün izləyiciləri dəhşətə gətirən hadisə baş verir. Boşqabın içində olan kəsilmiş baş qanla dolmuş gözlərini açaraq onlara baxırdı. Həsən başa baxaraq soruşdu: «Allahın adı ilə sənə and verirəm, cavab ver! Sən həmin Ömərsən ki, mənim ardımca gedən ilk fədailərdən oldun?». Və baş cavab verdi: «Bəli, mən Ömərəm. Mən sənin ardınca gedən və cənnətin ləzzətini alan ilk fədailərdənəm. Mən sənin lütfünə layiq deyiləm. Allah səndən razı olsun!». İçəridə olan hər kəs danışanın səsini tanıyırdı və burada heç bir şübhə yeri ola bilməzdi. Bu həqiqətən də Ömər adlı mürid idi və kəsilmiş baş danışırdı. 

- Soruşun, - Həsən təklif edirdi – istədiyiniz, ürəyinizdən keçən hər şeyi soruşun və o, mənim sehrimin təsiri ilə sizə cavab verəcək.

Dəhşətdən yerində donmuş gənc müridlər nə soruşsalar, kəsilmiş baş onlara dəqiq cavab verirdi. Onlar otağı tərk etdikdən sonra isə, Həsən əmr edirdi ki, digər müridləri yanına çağırsınlar. Bununla da Həsənin hüdudsuz və dəhşət saçan şan-şöhrəti barədə yeni əhvalat çox keçmir ki, bütün Əlamütə, oradan isə dünyaya yayılır. «Hətta ölülər belə onun hakimiyyətinə tabe olurlar», - Həsən haqqında belə deyirdilər.

«Kəsilmiş baş» ilə təklikdə qaldıqdan sonra, Həsən nimçəni kənara çəkirdi. Nimçə qoyulmuş yerin altında qazılmış kiçik xəndəkdə oturan fədai, şeyxdən soruşurdu: «Mən düz danışdımmı, böyük şeyxim?». Həsən isə «Hə, səndən razı qaldım» cavabını verirdi. Bir saat keçməmiş, «ölü» ilə danışanlar yenidən həmin kəsilmiş başı görə bilərdilər. Fərq yalnız onda idi ki, bu dəfə baş həqiqətən kəsilmiş halda nizəyə sancılır və qəsrin darvazaları qarşısında nümayiş etdirilirdi. Darvaza qarşısında toplaşan onlarla insan, nizəyə taxılmış bu kəsik başın bir müddət öncə Həsənin əmri ilə necə danışdığını və ona verilən suallara necə cavab verdiyini digərlərinə söyləyirdilər. Bütün bu olub-keçənlərdən sonra Əlamüt şeyxinin qeyri-adi hakimiyyətindən necə şübhələnmək olardı?

Ardı var...

Vüqar Zifəroğlu