İranın Zəngəzur dilemması: bəyanatlar və reallıq
İran, Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh prosesinin sürətlənməsini açıq şəkildə dəstəklədiyini bəyan edib. Bu barədə İran Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü İsmayıl Bəqai iyulun 28-də keçirdiyi mətbuat konfransında çıxış edib. O, Tehranın hər iki tərəfi sülh danışıqlarını davam etdirməyə çağırdığını bildirib. Lakin İran rəsmisinin nəqliyyat marşrutlarının genişləndirilməsi fonunda “regionun geosiyasətində dəyişikliklərin yolverilməzliyi” və “xarici oyunçuların bölgəyə daxil olmaması” ilə bağlı vurğuları, rəsmi Tehranın sülhə münasibətində ehtiyatlı və şərtli mövqe tutduğunu da göstərir.
Məsələ ilə bağlı Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzinin eksperti, politoloq Sultan Zahidov Crossmedia.az-a açıqlama verib. O bildirib ki, İran Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü İsmayıl Bəqai ölkəsi Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişinin imzalanmasını dəstəklədiyini deyib:
“Amma burada iki vacib məqama diqqət yetirmək lazımdır. Birincisi, İran bu mövqeyi həmişə nümayiş etdirib. Hətta münaqişədən əvvəl də daim bəyan edirdi ki, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyir. İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra da bu mövqe dəyişməyib.
Lakin digər tərəfdən, İran tərəfindən Azərbaycana qarşı destruktiv bəyanat və addımlar da müşahidə olunub. Xüsusilə Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı mənfi reaksiyalar iki ölkə arasındakı münasibətlərə müsbət dinamika gətirmirdi.
İran rəhbərliyi səviyyəsində səsləndirilən pozitiv bəyanatlara baxmayaraq, bu ölkənin Ermənistandakı səfiri Mehdi Sübhaninin Azərbaycana qarşı sərgilədiyi mövqe rəsmi Tehranın siyasətinə olan etimadı zəiflədir. Bu, Azərbaycanın İranla bağlı mövqeyində skeptik yanaşmanı artıran əsas amillərdən biridir”.
Politoloqun sözlərinə görə, İranın bəyanatları ilə faktiki addımları çox zaman üst-üstə düşmədiyindən, səsləndirilən fikirlərin reallığa uyğunluğuna yalnız onların praktikada öz əksini tapmasından sonra əminlik yaranır:
“Elə həmin mətbuat konfransında İsmayıl Bəqai bildirib ki, İran bölgədəki nəqliyyat marşrutlarının genişləndirilməsini dəstəkləyir. Lakin əlavə edib ki, “geosiyasi məqamlar dəyişməməlidir.” Bu ifadə ilə o, dolayısıyla Zəngəzur dəhlizinə eyham vurub. Başqa sözlə, İran bir daha bu dəhlizin açılmasına razı olmadığını bildirib.
Bir daha həmin bəyanatda destruktiv mövqenin nümayiş etdirildiyi görünür. Halbuki Zəngəzur dəhlizinin açılması regionun inkişafına, nəqliyyat, kommunikasiya və logistika imkanlarının genişlənməsinə böyük töhfə verə bilər.
Bundan bir neçə gün əvvəl İranın ali dini lideri Əli Xameneinin müşaviri Ələkbər Vilayəti də oxşar bəyanatla çıxış edərək, Zəngəzur dəhlizinin guya Rusiya və İranın bloklanmasına yönəldiyini iddia edib və onun regional inkişafa mənfi təsir göstərəcəyini vurğulayıb.
Bu kimi açıqlamaları səsləndirən İranın eyni zamanda “biz sülhü dəstəkləyirik” deməsi bu ölkənin mövqeyinin sabit və səmimi olması ilə bağlı beynəlxalq ictimaiyyətdə şübhələr yaradır.
Bu səbəbdən gözləntilər ondan ibarətdir ki, İran söylədiklərini əməldə sübut etsin, qonşuluq prinsiplərinə əsaslanan bərabərhüquqlu münasibətləri davam etdirsin və bölgədəki konstruktiv təşəbbüslərə maneə yaratmasın.
Xüsusilə qeyd edilməlidir ki, hazırda “Şimal–Cənub nəqliyyat dəhlizi” adlanan regional layihənin inkişafında Azərbaycanın rolu əhəmiyyətlidir. Bu mühüm zəncirin vacib halqası məhz Azərbaycandan keçir. İran da bunu nəzərə almalıdır”.
Həmayıl
21:07 28.07.2025
Oxunuş sayı: 22272
