Cənubi Qafqazda təhlükəli oyunlar: “Azərbaycan, Türkiyə və Ermənistan təcili sülh imzalamalıdır”
Ermənistanda dini nümayəndələrə qarşı bir neçə gündür başlayan “səlib yürüşü” kilsə ilə hakimiyyəti üz- üzə qoyub. Daxildə vəziyyət kifayət qədər gərgindir. Bu, özü ilə birlikdə baş nazir Nikol Paşinyanın hakimiyyətinə təhdidi də gündəmə gətirir. Əgər kilsə məqsədinə çatıb iqtidarın dəyişilməsinə nail olsa, onda rəsmi İrəvanın Cənubi Qafqaz siyasətində, o cümlədən Azərbaycan münasibətlərində də müəyyən dəyişikliklərin olması ehtimalı böyükdür. Belə bir vaxtda rəsmi Bakı necə davranmalıdır?
Bu barədə Crossmedia.az-a danışan türkiyəli politoloq Hasan Oktay qeyd edib ki, ruslar 1801-ci ildə Cənubi Qafqazda Tbilisiyə getdikdən sonra İran türkləri ilə Anadoluda Osmanlı imperiyasını quran və idarə edən türklər Rusiyanın regional siyasətlərinin nə demək olduğunu kəşf edə bilmədən öz aralarında məzhəb gərginliyini davam etdirdilər: “Bu, gərəksiz bir münaqişə idi. İran türkləri ilə Anadolu türkləri Rusiyaya qarşı ittifaq qurmaq və bu təhlükəni aradan qaldırmaq əvəzinə bir-birləri ilə rəqabətlərini davam etdirdilər. Ruslar 1828-ci ildə İran türkləri ilə Türkmənçat müqaviləsi imzaladıqdan sonra bölgədə öz hökmranlıqlarını qurdular. Ruslar bütün bu müddətdən sonra Gürcüstan Qubernatorluğunu qurmaqla bölgəyə iddialarını davam etdirdilər. Rusiyanın Çar dövründən başlayıb sovet dövründə də davam edən və bu dəfə federasiya dövründə Ermənistanın Azərbaycana hücumu kimi özünü göstərən Cənubi Qafqaz siyasəti Azərbaycanın 44 günlük müharibədə verdiyi mübarizə ilə nəticələndi. Rusiya yenidən Qarabağ vasitəsilə bölgəni istiqamətləndirmək istədiyi üçün 2002-ci il noyabrın 10-da imzalanan üçtərəfli sənədin dördüncü maddəsinə Laçın dəhlizi adlı maddə əlavə edib və bunun vasitəsilə Qarabağda özünə təbii baza yaratmaq istəyib. Ukrayna böhranı və Paşinyanın anti-Rusiya mövqeyi Qarabağda Azərbaycanın suverenliyinin tam təmin olunmasına şərait yaratdı”.
Onun sözlərinə görə, indi Rusiya yenidən Cənubi Qafqazda hökmranlıq mübarizəsinə başlamaq və Ermənistanda dominantlığın dəyişməsini təmin etmək istəyir: “Əgər hakimiyyət çevrilişi olsa, Ermənistan Cənubi Qafqazla bağlı əvvəlki siyasətinə qayıdacaq. Bunun Türkiyə və türk dünyası üçün son dərəcə riskli nəticələri olacaq. 10 noyabr atəşkəs razılaşmasından sonra dərhal Türkiyə-Azərbaycan-Ermənistan üçtərəfli sülhü təmin etməlidir. Əgər Rusiya regionda hərbi çevriliş həyata keçirsə, bu keçmiş prezidentlər revanşist Robert Köçəryan və Serj Sarkisyan yenidən hakimiyyətə gəlməsinə şərait yaradacaq. Bu da həm Türkiyə, həm də Azərbaycan üçün çox mühüm mənfi nəticələrə səbəb olacaq. Ona görə də təcili olaraq Türkiyə-Ermənistan-Azərbaycan üçtərəfli sülhünü sınaqdan keçirmək lazımdır. Bu ediləndən sonra Ermənistana hansı hakimiyyət gəlsə də, onun bölgədəki türklərə qarşı mənfi münasibəti artıq mümkün olmayacaq. Ona görə, məncə, hazırkı vəziyyət fürsətə çevirilməlidir”.
Kənan Novruzov
18:40 27.06.2025
Oxunuş sayı: 2428
