Azərbaycanın assuriyalılara dəstəyi: Hüquqlar və geosiyasi maraqlar
Crossmedia.az "Karabakh Today" teleqram kanalına istinadən məqaləni təqdim edir:
Azərbaycanın xarici siyasəti çeviklik, uzaqgörənlik və strateji planlaşdırma tələb edir. Lakin kölgədə qalan bir çox məsələlər arasında Ermənistanda yaşayan assuriya xalqının problemi xüsusi yer tutur. Öz dövləti olmayan bu xalq sistematik hüquq pozuntuları və erməni hakimiyyətinin diskriminasiya siyasəti ilə üzləşir. Ermənistan assuriyalara heç bir minimal muxtariyyət belə tanımır.
Təəssüf ki, Azərbaycanın dövlət qurumları hələ də assuriyalılarla bağlı heç bir təşəbbüs irəli sürməyib. Halbuki bu, geosiyasi, humanitar və strateji tərəfdaşlıq baxımından mühüm fürsət sayıla bilər.
Tarixi ədalət və insan haqları aspekti
Assuriyalılar Yaxın Şərqin ən qədim xalqlarından biridir və özünəməxsus mədəniyyətə, dilə və dini ənənələrə malikdirlər. Lakin Ermənistanda onlar təməl hüquqlardan, o cümlədən ana dilində təhsil almaq, mədəni institutlarını inkişaf etdirmək və siyasi həyatda iştirak etmək imkanlarından məhrumdurlar.
Bundan əlavə, Qarabağ müharibələri zamanı erməni hakimiyyəti assuriyalıları "top yeməyi" kimi istifadə edərək, onları yetərli hazırlıq və təminat olmadan ön cəbhəyə göndərib. Bu, beynəlxalq humanitar hüququn ciddi pozuntusudur və beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən diqqətlə araşdırılmalıdır.
Azərbaycan üçün assuriyaların müstəqilliyini dəstəkləmək niyə faydalıdır?
1. Siyasi üstünlük–Ermənistanda assuriyaların hüquqlarının müdafiəsi Azərbaycan üçün beynəlxalq arenada erməni hakimiyyətinə təzyiq vasitələrindən biri ola bilər. Ermənistanın milli azlıqlara qarşı apardığı basqı siyasətini ifşa etmək mümkündür.
2. Humanitar missiya – Azərbaycan tarixən insan hüquqlarının və ədalət prinsiplərinin müdafiəçisi olub. Assuriyalıların hüquqlarını qorumaqla biz ədaləti dəstəkləyən bir dövlət kimi mövqeyimizi gücləndirə bilərik.
3. Geosiyasi perspektiv – Assuriya diasporu, xüsusilə İraq, Suriya və Avropadakı nümayəndələri ilə əlaqələrin qurulması Azərbaycanın beynəlxalq təşkilatlardakı mövqelərini gücləndirə və yeni diplomatik, iqtisadi tərəfdaşlıqlara yol aça bilər.
4. Strateji məqsəd – Azərbaycan assuriyaların öz müqəddəratını təyin etməsi və erməni basqısından qorunması üçün aktiv fəaliyyət göstərməlidir. Onların öz hüquqlarını müdafiə etməsinə dəstək vermək tarixi ədalətin bərpası istiqamətində mühüm addım olar.
Ermənistanın assuriyalara qarşı diskriminasiya siyasəti
Ermənistan illərdir assuriyalıları sıxışdırır. Bu ölkədə assuriyalı dilində tədris edən məktəblər yoxdur, onların mədəniyyətinin qorunması üçün vəsait ayrılmır, siyasi və iqtisadi müstəvidə isə bu xalq tamamilə marginal vəziyyətdə saxlanılır.
Bundan başqa, assuriyalılar Ermənistanın müharibələrində "istehlak materialı" kimi istifadə olunub və döyüşlərdən sonra nə sosial, nə də tibbi dəstək görüblər.
Bunun əksinə olaraq, Azərbaycan milli azlıqlara inklüziv yanaşma sərgiləyir və onların inkişafı üçün lazımi imkanlar yaradır. Azərbaycanın bu təcrübəsi beynəlxalq səviyyədə assuriyalıların hüquqlarının müdafiəsi üçün model rolunu oynaya bilər.
Assuriyalılara dəstək yalnız humanitar missiya kimi deyil, həm də regionda Ermənistanın mövqelərinin zəiflədilməsi və Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzunun gücləndirilməsi istiqamətində mühüm geosiyasi strategiya elementi kimi qiymətləndirilə bilər.
Nələr edilməlidir?
1. Assuriya diaspor təşkilatları ilə diplomatik əlaqələrin qurulması – Bu, uzunmüddətli əməkdaşlığı möhkəmləndirəcək və Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzunu gücləndirəcək.
2. Məsələnin beynəlxalq mediada işıqlandırılması – Ermənistanda assuriyalıların hüquqlarının pozulması məsələsi gündəmə gətirilməlidir.
3. Mədəni və humanitar təşəbbüslərin həyata keçirilməsi – Assuriyalılar üçün dəstək platformalarının yaradılması onların səsini dünyaya çatdırmağa kömək edəcək.
4. Beynəlxalq təşkilatlarda assuriyalıların hüquqlarının müdafiəsinin lobbiləşdirilməsi – BMT, ATƏT və digər qurumlar çərçivəsində bu məsələ qaldırılmalıdır.
5. Assuriyalıların müstəqillik hüququnun dəstəklənməsi üçün strategiya hazırlanması – Buraya diplomatik addımlar, iqtisadi dəstək və beynəlxalq əməkdaşlıq daxildir.
XXI əsrdə Azərbaycan, maraqları sistematik şəkildə tapdalanan xalqların hüquqlarını qorumaq üçün bütün mümkün diplomatik alətlərdən istifadə etməlidir.
Dövlətimiz ədalət uğrunda mübarizədə və Ermənistanın milli ayrı-seçkilik siyasəti qarşısında müdafiəsiz qalanların hüquqlarının qorunmasında kənarda qalmamalıdır.
Bu baxımdan, assuriyalıların müstəqilliyinə dəstək vermək, onları siyasi, mədəni və sosial basqılardan qorumaq əsas vəzifələrdən biri olmalıdır.
Pərvin Hacıyeva
13:14 11.03.2025
Oxunuş sayı: 1187
