Azərbaycan ədəbiyyatının parlaq siması: Mir Cəlal Paşayev
Bu gün Azərbaycan ədəbiyyatının qüdrətli nümayəndələrindən biri, ədəbiyyatşünas alim, yazıçı, publisist və maarifçi Mir Cəlal Paşayevin doğum günüdür. Onun adı həm bədii yaradıcılığı, həm də ədəbiyyat nəzəriyyəsinə verdiyi töhfələrlə qızıl hərflərlə tarixə həkk olunub. Mir Cəlal Paşayev yalnız bir yazıçı deyil, həm də bütöv bir düşüncə tərzini, xalqına, dilinə, tarixə və elmə sonsuz bağlılığı təcəssüm etdirən bir şəxsiyyət idi.
Həyatı və elm yolu:
Mir Cəlal Paşayev 1908-ci il aprelin 26-da Cənubi Azərbaycanın Ərdəbil şəhərində anadan olmuşdu. O, ömrü boyu milli-mənəvi dəyərlərin təbliğinə, maarifçiliyə, elmin inkişafına xidmət etmişdir. Təhsilini əvvəlcə Təbrizdə almış, sonra isə Bakıya köçərək Azərbaycan Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq fakültəsini bitirmişdi. Daha sonra Leninqrad Universitetində aspirantura təhsili almış və ədəbiyyat nəzəriyyəsi üzrə dərin biliklər qazanmışdı.
Mir Cəlal elmi fəaliyyətində Azərbaycan ədəbiyyatının klassiklərini — xüsusilə də Füzulini, M.F.Axundzadəni və C.Məmmədquluzadəni dərindən öyrənmiş, onların yaradıcılığına müasir elmi prizmadan yanaşaraq analitik tədqiqatlar yazmışdı.
Ədəbi yaradıcılığı və əsərləri:
Mir Cəlal Paşayevin ədəbi irsi həm mövzu, həm də üslub baxımından zənginliyi ilə seçilir. Onun yaradıcılığında realizm, satira və psixoloji dərinlik mühüm yer tutur. Ən məşhur əsərlərindən biri olan "Bir gəncin manifesti" gənc nəslin formalaşması, ideal axtarışı və zamanla mübarizəsi fonunda yazılmış mükəmməl bir romandır. Bu əsər uzun illər Azərbaycan oxucusunun sevimlisi olmuş və bir çox gəncin həyat yoluna işıq tutmuşdur.
Onun “Dirilən adam”, “Yolumuz hayanadır?”, “Yaşıdlar”, “İclas gedir”, “Aslan qardaşın nağılı” kimi əsərləri təkcə dövrün ictimai-siyasi problemlərini deyil, həm də insan psixologiyasını ustalıqla əks etdirir. O, satiranı da incə yumorla birləşdirərək, cəmiyyətin nöqsanlarını üzə çıxarmaqda böyük ustalıq göstərmişdi.
Alim və pedaqoq kimi fəaliyyəti:
Mir Cəlal həm də güclü pedaqoq idi. Uzun illər BDU-nun professoru kimi fəaliyyət göstərmiş, yüzlərlə tələbəyə dərs demiş və onların şəxsiyyət kimi formalaşmasında mühüm rol oynamışdır. O, ədəbiyyat nəzəriyyəsi sahəsində yazdığı elmi əsərləri ilə milli elmin inkişafına əvəzsiz töhfə vermişdir. “Ədəbiyyat nəzəriyyəsi” dərsliyi bu gün də elmi dəyərini qoruyur və ədəbiyyat fakültələrinin əsas dərs vəsaitlərindən biri sayılır.
Mir Cəlal Paşayevin irsi bu gün də yaşayır. Onun əsərləri həm sadə oxucu, həm də elmi dairələr üçün dəyərli mənbədir. O, Azərbaycan ədəbiyyatını yalnız yaşatmaqla qalmadı, ona yeni nəfəs, yeni baxış gətirdi. Onun ailəsi də bu yolda şərəfli yolu davam etdirir — Mir Cəlal Paşayevin nəvəsi, tanınmış alim və diplomat Elçin Paşayev bu nəsilin elmə, dövlətçiliyə və mədəniyyətə verdiyi töhfənin bariz nümunəsidir.
Mir Cəlal — yaşadın, yaşayırsan və yaşayacaqsan.
Ayhan Ağarzayev
11:40 26.04.2025
Oxunuş sayı: 13800
