Texnologiya
Fərdi məlumatlar dələduzluq məqsədilə istifadə oluna bilər
İnternetə məlumat bazası çıxarmaq diqqətlə yanaşma tələb edir, çünki bu prosesdə təhlükəsizlik və məxfilik kimi vacib məsələlər ortaya çıxır.
Bəs məlumat bazasının internetə çıxarılması hansı təhlükələr yarada bilər?
Mövzu ilə bağlı İT mütəxəssisi Fərhad Mirəliyev Crossmedia.az-a açıqlamasında bildirib ki, verilənlər bazasının internetdən əlçatan olmasının fəsadları yalnız fərdi məlumatların kənar şəxslərə əlçatan ola bilməsi riski ilə ola bilər:
"Verilənlər bazası verilənlər bazasının idarə olunması sistemləri üzərində saxlanılır və idarə olunur. O cümlədən, oradakı məlumatlar da emal edilir.
Konkret nümunə üzərində baxsaq, məsələn, hansısa bir bankın verilənlər bazası var. Bu idarəolunma sistemində həmin bazada fərdi məlumatlar saxlanılır. Məsələn, hansı müştərinin hesabında nə qədər depozit olduğu haqqında məlumatlar. Belə məlumatların hər hansı bir insident səbəbdən digər şəxslərə əlçatan olması, yəni hansı müştərinin depozitində nə qədər pulun olması haqqında məlumatın kənara sızması, müxtəlif risklərə yol aça bilər. Bu risklər talama və dələduzluqdan başlayaraq, rəqib bankların həmin müştərilərin fərdi məlumatlarını əldə edərək onlara zəng etməsinə və öz banklarına dəvət etməsinə qədər geniş ola bilər. Yəni, fərdi məlumatlar müxtəlif məqsədlərlə, o cümlədən dələduzluq niyyəti ilə istifadə oluna bilər.
Əksər hallarda verilənlərin strukturu əsasən fərdi məlumatlardan ibarət olur. Yəni, hər bir şəxsin aidiyyatı xidmət üzrə bütün məlumatları verilənlər bazasında qeyd olunur. Qeyd etdiyim kimi, burada əsas təhlükə həmin verilənlər bazasında olan fərdi məlumatların üçüncü tərəflərin əlinə keçməsidir. Risklərdən asılı olaraq, bu məlumatlar müxtəlif cür, yəni fiziki təhdidlərdən tutmuş maliyyə dələduzluqlarına qədər istifadə oluna bilər".
Həmçinin ekspert məlumatların qorunması üçün texniki vasitələrin mühüm rol oynadığını vurğuladı:
"Verilənlər bazasının idarə olunması sistemi düzgün seçilməli, onun qorunması üçün texniki vasitələr, proqram təminatı və aparat təminatı tətbiq edilməlidir. Bu işlərlə təcrübəli peşəkar komanda məşğul olmalıdır. Verilənlər daim nəzarətdə saxlanmalı, operativ bir mərkəz tərəfindən monitorinq olunmalıdır. Proqram təminatı və aparat təminatı əsaslı həllərlə yanaşı, peşəkar mütəxəssislərin iştirakı da vacibdir ki, neqativ insidentlərin qarşısı alınsın".
Bəs məlumat bazasının internetə çıxarılması hansı təhlükələr yarada bilər?
Mövzu ilə bağlı İT mütəxəssisi Fərhad Mirəliyev Crossmedia.az-a açıqlamasında bildirib ki, verilənlər bazasının internetdən əlçatan olmasının fəsadları yalnız fərdi məlumatların kənar şəxslərə əlçatan ola bilməsi riski ilə ola bilər:
"Verilənlər bazası verilənlər bazasının idarə olunması sistemləri üzərində saxlanılır və idarə olunur. O cümlədən, oradakı məlumatlar da emal edilir.
Konkret nümunə üzərində baxsaq, məsələn, hansısa bir bankın verilənlər bazası var. Bu idarəolunma sistemində həmin bazada fərdi məlumatlar saxlanılır. Məsələn, hansı müştərinin hesabında nə qədər depozit olduğu haqqında məlumatlar. Belə məlumatların hər hansı bir insident səbəbdən digər şəxslərə əlçatan olması, yəni hansı müştərinin depozitində nə qədər pulun olması haqqında məlumatın kənara sızması, müxtəlif risklərə yol aça bilər. Bu risklər talama və dələduzluqdan başlayaraq, rəqib bankların həmin müştərilərin fərdi məlumatlarını əldə edərək onlara zəng etməsinə və öz banklarına dəvət etməsinə qədər geniş ola bilər. Yəni, fərdi məlumatlar müxtəlif məqsədlərlə, o cümlədən dələduzluq niyyəti ilə istifadə oluna bilər.
Əksər hallarda verilənlərin strukturu əsasən fərdi məlumatlardan ibarət olur. Yəni, hər bir şəxsin aidiyyatı xidmət üzrə bütün məlumatları verilənlər bazasında qeyd olunur. Qeyd etdiyim kimi, burada əsas təhlükə həmin verilənlər bazasında olan fərdi məlumatların üçüncü tərəflərin əlinə keçməsidir. Risklərdən asılı olaraq, bu məlumatlar müxtəlif cür, yəni fiziki təhdidlərdən tutmuş maliyyə dələduzluqlarına qədər istifadə oluna bilər".
Həmçinin ekspert məlumatların qorunması üçün texniki vasitələrin mühüm rol oynadığını vurğuladı:
"Verilənlər bazasının idarə olunması sistemi düzgün seçilməli, onun qorunması üçün texniki vasitələr, proqram təminatı və aparat təminatı tətbiq edilməlidir. Bu işlərlə təcrübəli peşəkar komanda məşğul olmalıdır. Verilənlər daim nəzarətdə saxlanmalı, operativ bir mərkəz tərəfindən monitorinq olunmalıdır. Proqram təminatı və aparat təminatı əsaslı həllərlə yanaşı, peşəkar mütəxəssislərin iştirakı da vacibdir ki, neqativ insidentlərin qarşısı alınsın".
Elnurə Kərimova
16:02 27.12.2024
Oxunuş sayı: 18246
