Sürücülük mədəniyyəti nədir, necə olmalıdır? - Ekspertlər danışdı
Son illər "sürücülük mədəniyyəti" anlayışı cəmiyyətdə tez-tez müzakirə olunan mövzulardan birinə çevrilib. Kimi dindirirsən, ham sürücülük mədəniyyətindən danışır: piyadalar da, sürücülər də. Hər kəs sürücülük mədəniyyətinə arxalanır, bu fenomenə güvənir. Bəzən də başqalarını məhz sürücülük mədəniyyətini gözləmədiyinə görə ittiham edirik. Bəs əslində haqqında çox danışılan sürücülük mədəniyyəti nədir, necə olmalıdır?
Mövzu ilə bağlı Crossmedia.az-a danışan nəqliyyat eksperti Aslan Əsədov bildirib ki, sürücülük mədəniyyəti bir çox hallarda şəxsi mədəniyyətlə qarışdırılır. Onun sözlərinə görə, bu, yanlış yanaşmadır: “Bəzi adamlar sürücülük mədəniyyətini şəxsin ümumi davranışı və tərbiyəsi ilə eyniləşdirirlər. Amma bu, tamamilə başqa bir anlayışdır. Burada söhbət sürücünün şəxsi keyfiyyətlərindən çox, onun sürücülük öhdəlikləri və vərdişlərindən gedir. Əgər bu vərdişlər formalaşıbsa, mədəniyyət anlayışı daha geniş və dərin bir məna kəsb edir".
Ekspert qeyd edir ki, yol hərəkəti qaydalarına hörmətlə yanaşmaq və onları mənimsəyərək tətbiq etmək, sadəcə qanuni öhdəlik deyil, həm də sosial məsuliyyətdir: “İşıqforun qırmızı işığında keçməmək, piyadaya yol vermək – bunlar ilk növbədə vərdişdir. Sürücü bilməlidir ki, bu qaydalara əməl etməmək qəzaya, cəriməyə, bəzən isə daha ciddi hüquqi nəticələrə gətirib çıxara bilər. Ona görə də sürücülük mədəniyyəti ilə vərdiş arasında fərqi düzgün başa düşmək vacibdir. Əks halda, bu anlayışlar səhv dəyərləndirilə, insanlarda da əsassız fərqlər və yanlış təsəvvürlər formalaşa bilər".
Sürücülük mədəniyyətinə yalnız yol hərəkəti çərçivəsində deyil, cəmiyyətin bütövlükdə münasibəti baxımından da yanaşmaq lazımdır. Bu barədə danışan sosioloq Əhməd Rəhmanov isə açıqlamasında vurğulayıb ki, bu mədəniyyətin formalaşması fərdin özünü dərk etməsindən başlayır: “İlk növbədə sual verməliyik: bir cəmiyyət kimi biz bu mədəniyyəti qəbul etməyə hazırıqmı? Çünki mədəniyyət ana bətnindən başlayır və məktəb, təhsil ocaqları ilə davam edir. Məsələn, Yaponiyada uşağa əvvəlcə özünüanlama, özünəgüvənlik öyrədilir, sonra mədəniyyət aşılanır və yalnız bundan sonra təhsilə başlanılır. Özünü dərk etməyən insan heç bir mədəniyyəti nümayiş etdirə bilməz.”
Sosioloq bildirirb ki, gündəlik həyatda sürücülərlə qarşılıqlı münasibət də bu mədəniyyətin bir parçasıdır: “Avtobusa yaxınlaşanda sürücü sizi görüb saxlayır və qapını açır. Bəs siz ona "çox sağ ol" deyirsinizmi? Bu, bəlkə də sadə bir nüansdır, amma mədəniyyət elə burada başlayır. Sürücü cəmiyyətin bir üzvüdür və biz ona necə yanaşırıqsa, eyni münasibəti də ondan alırıq. Sürücülük həm də peşə məsuliyyətidir. Yəni insan anlamalıdır ki, hansı işlə məşğuldur və bu işi yerinə yetirməyə hazırdırmı? Əgər insan özünü tanıyırsa, xasiyyətinin çılğın, emosional olduğunu bilirsə, sükan arxasına keçməzdən əvvəl özünə sual verməlidir: "Mən bu işə hazırammı?". Bu suallara dürüst cavab vermədən yola çıxmaq düzgün deyil. Yol mədəniyyəti fərqli məsuliyyətlər tələb edir. Bu işin öhdəsindən gəlməyəcəksənsə, sadəcə pul qazanmaq üçün bu sahəyə gəlmək düzgün yanaşma deyil".
Sonda isə sosioloq vurğulayır ki, sürücülük sadəcə peşə deyil – bu, həm də sosial münasibətlərin, cəmiyyətə münasibətin göstəricisidir: "Yolun mədəniyyətini qorumaq hər birimizin borcudur. Unutmayaq ki, sükan arxasında oturmaqla biz sadəcə bir avtomobili deyil, həm də bu cəmiyyətin bir hissəsini idarə edirik".
Mehriban Yariyeva
12:31 08.08.2025
Oxunuş sayı: 1175
