SOS - Zarafatın, yumorun süni intellektlə dəyişməsi böyük manipulyasiya riski yaradır
Aprelin 1- Ümümdünya gülüş günüdür. İnsanlar bir-birlərini güldürmək üçün müxtəlif zarafatlar edir, əylənirlər. Dünyanın bir çox ölkəsində, o cümlədən Avropada və bəzi Asiya dövlətlərində 1 Aprel zarafat və gülüş günü kimi qeyd olunur. Bu gün insanlar bir-birlərinə kiçik zarafatlar edir, əyləncəli oyunlar qurur və yalan məlumatdarla dostlarını çaşdırmağa çalışırlar. Ancaq bəzən zarafatlar əndazəni aşır, yaxud da "duzsuz"laşır. İnsanlar zarafat adı ilə hətta bir- birilərini incitməkdən də çəkinmirlər.
Bu tendensiya barədə Crossmedia.az-a açıqlama verən sosioloq Rəvan Əliyev bildirib ki, 1 Aprel – “Zarafat Günü” bəzi mənbələrə görə Fransada formalaşıb: "Yeni ilin 1 yanvar tarixinə keçirilməsindən 1 aprel günündə xəbər tutan vətəndaşlara qarşı satirik zarafatlar edilməyə başlanıb. Ondan sonra bu gün cəmiyyətin “reytinqinə” düşərək zarafat günü adını alıb.
Ancaq müasir dövrdə zarafatların mahiyyətinin əvvəlki dövrlərdən kəskin fərqləndiyini bildirən sosioloq qeyd edib ki, bu gün insanlara süni intellekt vasitəsilə hazırlanmış videolar və səs yazıları ilə zarafatlar edilir. Zarafatlar və yumor cəmiyyətdə ideologiyanı və davranışları dəyişmək gücünə malikdir. O, həm də mədəniyyətin, ideologiyaların və sosial münasibətlərin yeni ifadə formasına çevrilib. Bu günün qeyd olunması cəmiyyətin tələbatına çevrilir, çünki insanlar müəyyən müddət gərginlikdən, psixoloji yükdən və stresdən azad olmaq üçün zarafata əl atırlar. Ancaq zarafatın, yumorun süni intellektlə dəyişməsi böyük manipulyasiya riski yaradır, saxta və real olanı ayırmaq çətinləşir. İnsanlar tərəfindən 1 aprel günündə məşhurların səsi və görüntüsü ilə saxta videolar hazırlanır, bunlar virtual mühitdə yayılaraq zamanla real kimi qəbul olunur".
R. Əliyevin fikrincə, bu problemin həlli üçün insanlar kritik düşüncəni inkişaf etdirməli və "hər video həqiqəti əks etdirmir" prinsipini dərk etməlidirlər: "Zarafatın virtual ünsiyyətdə edilməsi doğru deyil. Əsl yumor emosiyaları ifadə edir və üz ifadələri, mimikalar vasitəsilə dostluq münasibətləri kontekstində daha maraqlı olur. Zarafatın əsas gözəlliyi təkcə sözlərdə deyil, qarşı tərəfin reaksiyasında gizlənir".
Fatimə Məmmədova
14:54 01.04.2025
Oxunuş sayı: 5709
