Hər bir xalqın özünəməxsus dili onun varlığının və özünəməxsusluğunun təsdiqidir
Ana dilini bilməmək,
ana dilini qiymətləndirməmək,
şübhəsiz ki, xalq
qarşısında böyük qəbahətdir.
Ulu Öndər Heydər Əliyev
Dil bir millətin simasıdır.
Bir xalqı yaşadan da onun dilidir. Budur ki, ana dilini bilmək və ona hörmək
etmək, qiymət vermək hər bir vətəndaşın birinci vəzifəsidir. Nə qədər dil
bilirsən bil, öz ana dilini unutmaq olmaz.
Tarixə nəzər
salsaq görərik ki, Azərbaycan dili müxtəlif dövrlərdə dövlət dili kimi elan
edilsə də, dövlət dili statusu uzun sürə bilməmişdir. Azərbaycanın ən
parlaq səhifələri Ümummilli
lideri Heydər Əliyev 1969-cu ildə hakimiyyətə gəldikdən sonra yazıldı. Bir
millətin ana dili dövlət dili kimi statusa malik olması, özü də elə bir
dönəmdə, bu bir böyük tarixdi, özü də qızıl səhifəli tarix. Bu tarıxın
səhifələri məhz o vaxtdan Heydər Əliyev ana dilimizin
xilaskarı kimi tarixə öz əbədi imzasını qoydu. Bu yüksəliş bir daha ana
dilimizi qorumaq qüdrətimizi və ona sahib çıxmağımızı sübut etdi.
Dil cəmiyyətə və sosial
interqrasiyaya təsir edən həyatı əhəmiyyət kəsb edən amildir. O həm də fərdinin
hər tərəfli inkişaflna təsir edir. Dil xalqın irsini qorunması və gələcək
nəsillərə ötürülməsi üçün vasitələrdən biridir.
Nə
milli kadrların hazırlanmasında, nə azərbaycan dilin inkişaf edilməsində, nə
ana dilin istifadə olunmasına nə diqqət
yetirilirdi, nə də bir ciddi addım atılırdı. Mədəni və iqtisadi tənəzzülə
aparan yolların qarşısını məhz Heydər Əliyev ideası aldı. 70-85-ci illərdə
aparılan islahatlar Azərbaycanın milli ruhlu yola çıxmasına kömək etdi. Elə o illərdə Heydər Əliyev fəal və ardıcıl dil siyasəti Azərbaycanda milli
özünəqayıdış, milli özünüdərk və milli azadlıq ruhunu yüksəltdi. İkinci
hakimiyyət dövründə də Heydər Əliyev Azərbaycan dilinə böyük diqqət yetirib.
1995-ci
il oktyabrın 31-də Konstitusiyanın dövlət dili haqqında maddəsilə bağlı
keçirilən müzakirələr nəticəsində Azərbaycan dili qanuni haqqı özünə qaytarıldı
və noyabrın 12-də qəbul olunan Konstitusiyada Azərbaycan dili Azərbaycan
Respublikasının Dövlət dili kimi təsbit olundu.
Heydər
Əliyev üçün hər şeydən öndə gənclərdə azərbaycançılıq məfkurəsinin və milli
ruhun inkişafı, ana dilinin unudulmaması idi. Odur ki, Azərbaycan dili Dövlət
dili kimi qəbul olunması o zamanlar üçün çətin olsa da Heydər Əliyev buna nail
oldu. Bu akt Azərbaycan SSRİ-in 1978-ci il Konstitusiyasında təsbit olundu.
Sovet dövründə bu cəsarətli addım idi. Heydər Əliyevin ikinci hakimiyyət
dövründə də bu məsələ diqqətdən kənarda qalmadı. Heydər Əliyev 1995-ci ildə
referendumla qəbul olunmuş Konstitusiyanın 21-ci maddəsində dövlət dilimizin Azərbaycan
dili olması öz əksini tapdı. 2001-ci ildə Ulu öndər Heydər Əliyev “Dövlət
dilinin tətbiqi işinin təkmilləşdirilməsi haqqında” Fərman imzaladı. Bu
Fərmanın əsas məqsədi dilimizin inkişafı və tətbiqində yaranan problemlərin
aradan qaldırılması və Dövlət Dil Komissiyasının yaradılması idi. Ümumilli
lider Heydər Əliyevin 2001-ci ildə “Azərbaycan əlifbası və Azərbaycan dili
gününün təsis edilməsi haqqında” Fərman imzalandı və hər il 1 avqust
tarixi Azərbaycan əlifbası və Azərbaycan dili günü kimi qeyd edilir. 2002-ci
ildə Azərbaycan dilinin tətbiqi, qorunması, inkişafı və ana dilinin dövlət dili
kimi hüquqi statusunun təsbit olunması məqsədilə “Azərbaycan Respublikasında
dövlət dili haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu qəbul edildi. Möhtərəm Prezident
İlham Əliyev 2004-cü ildə “Azərbaycan Milli Ensiklopediyasının nəşri haqqında”
və “Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi
haqqında” sərəncamlar verdi.
Azərbaycan klassiklərinin ittifaq
səviyyəsində yubileylərin keçirilməsi, Azərbaycan mədəniyyətinin tanınması,
Azərbaycan dilinin geniş tətbiqi, Azərbaycanın elm, ədəbi və mədəni sahələrində
ön mövqeyə çıxması Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır.
Bir millətin
yüksəlişi öz taleyinə sahiblənmək, dövlətini qurub və qorumaq qüdrətinin
sübutudur. Dövlətin müstəqilliyini, ana
dilimizi qorumaq və gələcək nəsilə ötürmək hər birimizin borcudur. Ana dilinin
təbliğilə bağlı keçirilən tədbirlər qarşılıqlı anlaşmaya, tolerantlığa və
dialoqa əsaslanan cəmiyyətin formalaşması üçün də vacibdir. Dünyanın 5
qitəsində təqribi sayı 50 milyon nəfər olan dünya azərbaycanlıları yaşayır.
Uzun müddət Vətəndən kənarda yaşamaqlarına baxmayaraq öz ana dillərini
unutmamışlar. Bu ana dilimizə verilən bir dəyərdir. Azərbaycanlılar hər zaman
öz adət-ənənələrini, mənəvi-əxlaqi dəyərlərini qayğı ilə qoruyub saxlamış,
Vətənlə əlaqələrini itirməmişlər.
Hal-hazırda
da doğma dilimizə, milli adət ənənələrimizə həsasla yanaşılır. Heydər Əliyevin
ideyalarını layiqincə davam etdirən cənab prezident İlham Əliyev bu sahəyə
böyük diqqət yetirir. Cənab prezident İlham Əliyev 2004-cü il yanvarın 12-də
“Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi
haqqında” sərəncamı imzaladı. Beləliklə kütləvi nəşrlərin latın qarafikasına
keçirilməsi prosesini sürətləndirildi və milli kitabxana fondu zənginləşdirildi.
Cənab Prezident İlham Əliyev: “Azərbaycan dili o qədər
zəngindir ki, heç bir xarici kəlməyə ehtiyac yoxdur. Bir daha demək istəyirəm
ki, biz əsrlər boyu dilimizi qorumuşuq. Bu gün də qorumalıyıq. Biz Azərbaycan
dilinin saflığını təmin etməliyik.”
Cənab
Prezident İlham Əliyev apardığı dövlət quruculuğu siyasətində ana dilinin
qorunması məsələlərinə həmişə önəm verib. Bunu ölkə Prezidentinin müxtəlif
tədbirlərdəki çıxışları zamanı söylədiyi fikirlər sübut edir.
Ana dilimizin qorunması və təbliğ edilməsi dil və
din mənsubiyyətimizdən asılı olmayaraq hər birimizin vətəndaşlıq borcudur.
Şəhla Xəlilova
“H.Cavid pr. 131” ünvanı
üzrə ərazi partiya təşkilatının sədri
16:53 30.07.2025
Oxunuş sayı: 19989
