Azərbaycan-Macarıstan münasibətlərində dostluq və strateji tərəfdaşlığın yeni mərhələsi

Azərbaycan-Macarıstan münasibətləri dərin tarixi köklərə söykənir və təsadüfi deyil ki, Macarıstan Azərbaycanın dövlət müstəqilliyini tanıyan ilk dövlətlərdəndir. Ölkələrimiz arasında bütün sahələrdə genişmiqyaslı əməkdaşlıq və davamlı dialoq mühiti var. Macarıstan artıq uzun illərdir ki, Azərbaycanın Avropa İttifaqındakı strateji tərəfdaşlarından biridir və Budapeştlə Bakı bütün beynəlxalq platformalarda yaxından əməkdaşlıq edir, bir-birilərinin ərazi bütövlüyünə, suverenliyinə açıq və birmənalı dəstək verirlər. Macarıstanın coğrafi mövqeyi, eyni zamanda, enerji dəhlizlərinin diversifikasiyası üçün də geniş imkanlar açır və bu amil, şübhəsiz ki, həm Azərbaycan, həm də Avropa İttifaqı üçün əhəmiyyətə malikdir. Azərbaycan da, şübhəsiz ki, Macarıstan üçün Avropa ilə Asiya arasında körpü rolunu oynayan, olduqca strateji coğrafi mövqeyə, təbii resurslara və geniş logistik imkanlara malik olan dost və qardaş ölkədir. Hər iki ölkənin strateji hədəfləri, həmçinin Azərbaycan və Macarıstan liderlərinin qarşılıqlı əlaqələrin inkişafı ilə bağlı yürütdükləri siyasət iqtisadi-siyasi münasibətlərin daha üstün bir səviyyəyə daşınmasına imkan verir.

2025-ci il mayın 20-də Prezident İlham Əliyevin Macarıstana rəsmi səfəri çərçivəsində keçirilən yüksək səviyyəli görüşlər və verilən birgə bəyanatlar Azərbaycanın xarici siyasətində Mərkəzi və Şərqi Avropa ölkələri ilə, xüsusilə Macarıstanla əlaqələrin strateji əhəmiyyətini bir daha nümayiş etdirdi. Bu səfər zamanı müzakirə olunan məsələlər yalnız siyasi və iqtisadi əlaqələrin genişləndirilməsini deyil, eyni zamanda enerji təhlükəsizliyi, müdafiə və regional əməkdaşlıq sahələrində strateji tərəfdaşlığın daha da dərinləşdirilməsini əhatə etdi. Prezident İlham Əliyev ilə Macarıstanın Baş naziri Viktor Orban arasında formalaşmış səmimi dostluq münasibətləri və ardıcıl şəkildə həyata keçirilən qarşılıqlı səfərlər ölkələrimiz arasında əməkdaşlığın davamlı və dinamik inkişafına şərait yaradır. Bu səfər, tərəflər arasında mövcud olan strateji tərəfdaşlıq münasibətlərinin daha da gücləndirilməsi baxımından əlamətdardır. Bu həm də, iki ölkə arasında dostluq və strateji tərəfdaşlıq münasibətlərinin daha da dərinləşdiyini nümayiş etdirdi.  

Prezident İlham Əliyev Macarıstanı etibarlı strateji tərəfdaş və dost ölkə kimi xarakterizə edərək, iki ölkə arasında mövcud olan yüksək səviyyəli münasibətləri vurğuladı. Bu ifadə, Azərbaycan-Macarıstan əlaqələrinin yalnız diplomatik səviyyədə deyil, həm də qarşılıqlı etimad və ortaq maraqlara əsaslandığını göstərir.  Macarıstanın Avropa İttifaqı çərçivəsində müstəqil siyasət yürütməsi və Azərbaycanla enerji, nəqliyyat və digər sahələrdə əməkdaşlığı gücləndirməsi, iki ölkə arasında strateji tərəfdaşlığın əsasını təşkil edir.  Bu münasibətlər, regional və beynəlxalq səviyyədə qarşılıqlı dəstək və koordinasiyanı da əhatə edir. 

Enerji sahəsində əməkdaşlıq, Azərbaycan-Macarıstan münasibətlərinin əsas sütunlarından biridir.  Macarıstanın enerji təhlükəsizliyinin təmin olunmasında Azərbaycanın rolu əhəmiyyətlidir.  Prezident İlham Əliyev, Macarıstanın enerji təhlükəsizliyinin təmin olunmasında Azərbaycanın rolunu vurğulayaraq, bu sahədə əməkdaşlığın daha da genişlənəcəyini bildirdi.  Macarıstanın Baş naziri Viktor Orbán da Azərbaycanın enerji sahəsindəki rolunu yüksək qiymətləndirərək, bu əməkdaşlığın Macarıstanın enerji təchizatının diversifikasiyasında mühüm rol oynadığını qeyd etdi.  Azərbaycan və Macarıstanın coğrafi mövqeləri, onların nəqliyyat və logistika sahəsində əməkdaşlıq potensialını artırır.  Orta Dəhliz (Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu) çərçivəsində əməkdaşlıq, Avropa və Asiya arasında ticarət əlaqələrinin inkişafına töhfə verir.  Prezident İlham Əliyev, bu dəhlizin inkişafında Macarıstanın rolunu vurğulayaraq, iki ölkə arasında nəqliyyat sahəsində əməkdaşlığın genişlənəcəyini bildirdi. 

Azərbaycan və Macarıstan arasında mədəni və humanitar sahələrdə də əməkdaşlıq mövcuddur.  Təhsil, elm və mədəniyyət sahələrində həyata keçirilən birgə layihələr, iki xalq arasında qarşılıqlı anlaşma və dostluğun möhkəmlənməsinə xidmət edir.  Macarıstanda azərbaycanlı tələbələrin təhsili və Azərbaycan mədəniyyətinin tanıdılması, iki ölkə arasında mədəni əlaqələrin inkişafına töhfə verir. 

İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Macarıstan Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyən və Qarabağ məsələsində ədalətli mövqe nümayiş etdirən nadir Avropa ölkələrindən biri olmuşdur. Prezident İlham Əliyev mətbuat bəyanatında Ermənistan-Azərbaycan sülh danışıqlarına toxunaraq, Azərbaycanın bu prosesin təşəbbüskarı olduğunu və Macarıstanın bu məsələdə dəstəyini vurğulamışdır.Macarıstanın Türk Dövlətləri Təşkilatında müşahidəçi statusu da iki ölkənin beynəlxalq platformalarda əməkdaşlığını gücləndirir.

Azərbaycan və Macarıstan beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində də sıx əməkdaşlıq edirlər.  Xüsusilə, BMT, ATƏT və Avropa Şurası kimi təşkilatlarda iki ölkə arasında qarşılıqlı dəstək və koordinasiya mövcuddur. Macarıstanın Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləməsi və Azərbaycanın Macarıstanın Avropa İttifaqı çərçivəsindəki mövqeyinə hörmətlə yanaşması, iki ölkə arasında beynəlxalq səviyyədə əməkdaşlığın güclənməsinə səbəb olur. 

Prezident İlham Əliyevin Macarıstana səfəri və mətbuat bəyanatları iki ölkə arasındakı münasibətlərin gələcək inkişafı üçün yeni imkanlar açır. Enerji sahəsində, xüsusilə “yaşıl enerji” layihələrində əməkdaşlıq, Azərbaycanın Avropanın enerji təhlükəsizliyinə töhfəsini artıracaq. Azərbaycan və Macarıstanın geosiyasi mövqeləri, onların regional əməkdaşlıqda mühüm rol oynamasına şərait yaradır.  Azərbaycanın Cənubi Qafqazda və Macarıstanın Mərkəzi Avropada yerləşməsi, iki ölkə arasında nəqliyyat və logistika sahəsində əməkdaşlıq imkanlarını artırır. Orta Dəhlizin inkişafı və rəqəmsallaşdırılması, həmçinin Macarıstanın bu prosesə inteqrasiyası iki ölkənin iqtisadi əlaqələrini daha da dərinləşdirəcək. Bundan əlavə, siyasi dialoqun davam etdirilməsi, qarşılıqlı səfərlərin intensivləşdirilməsi və yeni sənədlərin imzalanması münasibətləri daha dayanıqlı platformaya çıxaracaq. Prezident İlham Əliyevin dediyi kimi, “Bizim ikitərəfli gündəliyimiz də kifayət qədər genişdir. Biz bu gün bunu geniş müzakirə etdik. Energetika sahəsində uğurlu əməkdaşlıq edirik.” Bu, həm ikitərəfli, həm də regional əməkdaşlıq üçün yeni perspektivlər vəd edir.

Azərbaycan və Macarıstan arasındakı münasibətlər tarixi köklərə, qarşılıqlı hörmətə və strateji maraqlara əsaslanan möhkəm bir təməl üzərində qurulub. Prezident İlham Əliyevin Macarıstana işgüzar səfəri və mətbuat bəyanatları bu münasibətlərin dərinliyini və gələcək potensialını bir daha təsdiqlədi. “Dost ölkələr, strateji tərəfdaşlar” kimi xarakterizə olunan bu əlaqələr, siyasi, iqtisadi, mədəni və humanitar sahələrdə birgə fəaliyyətin genişlənməsi ilə daha da möhkəmlənir. Azərbaycan və Macarıstan, ortaq dəyərlər və məqsədlər əsasında, regional və qlobal səviyyədə əməkdaşlıq üçün yeni üfüqlər açmağa davam edəcək.Bu səfər, Azərbaycan-Macarıstan münasibətlərinin yalnız ikitərəfli çərçivədə deyil, həm də Türk dünyası və Avropa arasında strateji bir körpü kimi inkişaf etdiyini göstərir. İki ölkənin liderlərinin qarşılıqlı etimadı və səmimi dialoqu, gələcəkdə daha böyük uğurların təminatıdır.

Ülviyyə Əliyeva

YAP Yasamal rayon təşkilatının məsləhətçisi