Sosium
Qlobal enerji reallığı kontekstində Azərbaycanın strateji mövqeyi
Qlobal enerji bazarlarının böhrandan sonrakı transformasiyası kontekstində rəsmi Bakı karbohidrogenlərin əsas təchizatçısı və enerji keçidinin fəal iştirakçısı kimi öz mövqeyini ardıcıl olaraq möhkəmləndirir. Cari ilin aprelin 4-də Bakıda Avropa enerji arxitekturasının yenidən formatlaşdırılmasında Azərbaycanın strateji rolunu təsdiqləyən Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 11-ci və Yaşıl Enerji Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 3-cü iclaslarının keçirililməsi buna əyani sübutdur. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev sözügedən təbirdəki çıxışında, enerji siyasətinin əsas tendensiyalarını açıqlamış, ənənəvi və bərpa olunan enerji mənbələri arasında balansın yaradılmasının zəruriliyini, eləcə də uzunmüddətli əməkdaşlığın vacibliyini vurğulamışdır.
Qaz bazarının geosiyasi transformasiyası nöqteyi-nəzərindən Azərbaycan qazının Avropa İttifaqına tədarükünün artımının dinamik olduğunu qeyd etmək yerinə düşər. Forumun mövcud olduğu 11 il ərzində Cənub Qaz Dəhlizi regional təşəbbüsdən ümumavropa enerji təhlükəsizliyinin mühüm elementinə çevrilib. Bu tendensiya müasir infrastruktur çağırışları və interkonnektorlara əlavə investisiyaların, eləcə də bəzi texniki genişləndirmələrin zəruriliyini nümayiş etdirən perspektivli həllər ilə müşayiət olunur. Eyni zamanda, yeni yataqların işlənməsi 2030-cu ilədək ixracın 30-40% artırılması potensialı yaradır. Dövlətimizin yanaşmasının özəlliyi çoxvektorlu nəqliyyat infrastrukturunun yaradılmasında, istehlakçılarla qarşılıqlı əlaqənin çevik modelinin işlənib hazırlanmasında və enerji portfelinin tədricən şaxələndirilməsindədir.
Qaz layihələri ilə paralel olaraq, Azərbaycan bərpa olunan enerji mənbələrini fəal şəkildə inkişaf etdirir. Yaşıl enerjinin inkişafı prosesində ənənəvi və bərpa olunan mənbələr arasında körpü rolunu oynayan Azərbaycan mühüm əsas tərəfdaş kimi dünyada xüsusi mövqe tutur. 2030-cu ilə qədər ölkə 6 GVt günəş və külək enerjisi gücü tətbiq etməyi planlaşdırır. İşğaldan azad edilmiş ərazilərdə (Qarabağ, Şərqi Zəngəzur) 2029-cu ilə qədər 500 MVt təmin edəcək kiçik su elektrik stansiyaları tikilir, həmçinin Azərbaycandan Avropaya elektrik enerjisinin ötürülməsi üçün müasir layihələr də müzakirə olunur. Bu, ixrac üçün qaza qənaət edəcək, ölkənin multienerji mərkəzi kimi mövqeyini möhkəmləndirəcək.
Onu da qeyd edək ki, enerjinin yaşıl gündəmdən real ehtiyaclara keçidi prosesində həllinə ciddi yanaşma tələb edən bir sıra məsələlər ortaya çıxır, o cümlədən Aİ-nın bəyannamələri ilə praktiki enerji siyasəti arasında ziddiyyətlər, qaz infrastrukturunun maliyyələşdirilməsindən vaxtından əvvəl imtina riskləri, keçid dövründə bərpa olunan enerji mənbələri və karbohidrogenlər arasında tarazlığa ehtiyacı vurğulamaq olar.
Yaşıl Enerjinin yeni təsir vektoru kimi qəbul oluna biləcəyini nəzərə alsaq, Azərbaycanın 6 GVt bərpa olunan enerjinin inkişafı planları ölkəmizin post-karbon iqtisadiyyatında ciddi yer tutmağa imkan verir. Həmçinin, Aİ ilə texnoloji tərəfdaşlığın əsası yaradılır və bu, əlavə enerji təsir mexanizmləri deməkdir.
Dövlətimizin nüfuzunu artmasının geoiqtisadi perspektivləri və çağırışlarından danışarkən, rəqabət mühitini, texnoloji riskləri, iqlim tənzimlənməsini, o cümlədən regional və qlobal miqyasda bir sıra siyasi amilləri qeyd etmək olar. Bu məsələləri nəzərə alsaq, gələcək üçün strateji təşəbbüslər vacibdir.
Azərbaycan qlobal mövqelərini möhkəmləndirmək üçün yeni əməkdaşlıq formatları yaratmaqla enerji təhlükəsizliyi diplomatiyasını səmərəli şəkildə inkişaf etdirir. Bundan əlavə, müvafiq texnoloji platformaların yaradılması və təhsil layihələri gələcəyin enerjisi üçün kadrların hazırlanmasına öz töhfəsini verir. Azərbaycan bu proseslərdə böyük səylər göstərməklə həm regional, həm də qlobal miqyasda yeni enerji reallığının memarına çevrilir.
Enerji strategiyasının uğurla həyata keçirilməsi ölkəyə XXI əsrin enerji inqilabı şəraitində öz təsirini nəinki qoruyub saxlamağa, həm də artırmağa, coğrafi mövqeyini və enerji resurslarını uzunmüddətli geosiyasi təsir alətinə çevirməyə imkan verəcək.
Masil Dəmirov
YAP Yasamal rayon təşkilatının fəal üzvü
12:45 09.04.2025
Oxunuş sayı: 2769
