İkitərəfli əlaqələrdə yeni strateji əməkdaşlıq perspektivləri

Azərbaycan və Somali arasında münasibətlər son illərdə sürətlə inkişaf etməkdədir. Xüsusilə 12 fevral 2025-ci ildə Somali Federativ Respublikasının Prezidenti Hasan Şeyx Mahmudun Azərbaycana rəsmi səfəri və səfər çərçivəsində imzalanan sazişlər, ikitərəfli əlaqələrin gələcək inkişafı üçün mühüm mərhələ təşkil edir. 

Azərbaycan və Somali arasındakı münasibətlər yeni formalaşan, lakin strateji əhəmiyyət kəsb edən əlaqələrdir. Hər iki ölkə geosiyasi baxımdan vacib mövqedə yerləşir və əməkdaşlıq potensialı böyükdür. Azərbaycan uzun illərdir ki, Afrika ölkələri ilə əməkdaşlığını genişləndirmək siyasəti yürüdür və bu kontekstdə Somali ilə əlaqələrin qurulması xüsusi əhəmiyyət daşıyır.

Azərbaycan və Somali arasında diplomatik münasibətlərin qurulması, beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində qarşılıqlı dəstəyin artırılması istiqamətində mühüm addımlar atılmışdır. Hər iki ölkə BMT, İƏT (İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı) və Qoşulmama Hərəkatı kimi beynəlxalq qurumlarda fəal iştirak edir.

Xüsusilə, Qoşulmama Hərəkatına Azərbaycan tərəfindən uğurla sədrliyinin həyata keçirilməsi və bu çərçivədə Afrika ölkələri ilə əlaqələrin gücləndirilməsi istiqamətində görülən işlər Somali ilə əməkdaşlığın da inkişafına zəmin yaratmışdır.

İkitərəfli əlaqələr, xüsusilə iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə sahəsində son dövrlərdə əhəmiyyətli dərəcədə inkişaf etmişdir. Bu əməkdaşlıq Bakıda keçirilən COP29 konfrası çərçivəsində daha da möhkəmlənmişdir. Konfrans zamanı Somali Prezidenti Həsən Şeyx Mahmudun Azərbaycana səfəri və konfransda iştirakı, iki ölkə arasında əlaqələrin gücləndirilməsi baxımından mühüm addım olmuşdur. Bu səfər çərçivəsində Azərbaycan və Somali liderləri arasında keçirilən görüşlər, ikitərəfli münasibətlərin inkişafına əlavə təkan vermişdir. Prezident İlham Əliyev və Prezident Hasan Şeyx Mahmudun görüşü zamanı qarşılıqlı dəstək və əməkdaşlıq məsələləri müzakirə olunmuş və bu istiqamətdə konkret addımlar atılması qərara alınmışdır.

Azərbaycan və Somali arasında iqtisadi əməkdaşlıq yeni formalaşır, lakin böyük potensiala malikdir. Xüsusilə, neft-qaz sektoru, kənd təsərrüfatı, balıqçılıq və logistika sahələrində əməkdaşlıq imkanları mövcuddur.

Bakıda imzalanmış sazişlərə əsasən, iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsinin artırılması və qarşılıqlı sərmayələrin təşviqi planlaşdırılır. Azərbaycanın Dövlət Neft Şirkəti (SOCAR) və digər strateji şirkətləri Somali bazarında fəaliyyət göstərə bilər, eyni zamanda Somali məhsullarının Azərbaycan bazarına çıxışı üçün imkanlar yaradılır.

Ticarət əlaqələrinin gücləndirilməsi üçün aşağıdakı addımlar atıla bilər:ticarət və investisiya forumlarının təşkili, güzəştli ticarət sazişlərinin imzalanması, gəmiçilik və liman logistikası sahəsində əməkdaşlıq

Təhsil sahəsində əməkdaşlıq ikitərəfli əlaqələrin mühüm hissəsidir. Azərbaycan hökuməti Somali tələbələri üçün ali təhsil müəssisələrində təqaüdlü təhsil imkanları yaratmaq niyyətindədir. Bu, Azərbaycanın inkişaf etməkdə olan ölkələrə verdiyi dəstəyin bir hissəsi kimi qiymətləndirilir.

Həmçinin, iki ölkənin ali təhsil müəssisələri arasında əməkdaşlıq müqavilələrinin imzalanması və birgə elmi-tədqiqat layihələrinin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur.

Mədəni sahədə isə, Azərbaycanın zəngin irsinin və Somalinin tarixi-mədəni dəyərlərinin qarşılıqlı tanıdılması məqsədilə müxtəlif tədbirlər təşkil edilə bilər.

Azərbaycanın neft-qaz sektoru və alternativ enerji mənbələri sahəsində təcrübəsi Somali üçün əhəmiyyətli ola bilər. Fevralın 12-də imzalanmış sənədlər çərçivəsində yaşıl enerji və enerji təhlükəsizliyi sahəsində əməkdaşlığın genişləndirilməsi nəzərdə tutulur.

Bundan başqa, Azərbaycanın tranzit və logistika imkanları, xüsusilə Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı və digər nəqliyyat infrastruktur layihələri, Somalinin Şərqi Afrika regionunda ticarət əlaqələrini inkişaf etdirməsinə kömək edə bilər.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 12 fevral 2025-ci il tarixində Somali Federativ Respublikasının Prezidenti Hasan Şeyx Mahmudun Azərbaycana rəsmi səfəri ilə bağlı mətbuata verdiyi bəyanat, iki ölkə arasında müxtəlif sahələrdə əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi istiqamətində mühüm addımların atıldığını göstərir. Prezident İlham Əliyev bəyanatında vurğulamışdır ki, bu gün imzalanmış sənədlər ikitərəfli əlaqələrimizi müxtəlif sahələrdə inkişaf etdirməkdə qarşılıqlı iradəmizi aydın şəkildə nümayiş etdirir. Bu sənədlər arasında dövlət xidmətlərinin göstərilməsi, yaşıl enerji, təhsil və müdafiə sahələrində əməkdaşlığa dair anlaşma memorandumları və sazişlər mövcuddur. Bu sənədlərin imzalanması, Azərbaycan və Somali arasında əməkdaşlığın genişləndirilməsi və dərinləşdirilməsi istiqamətində mühüm addım hesab olunur.

Fevralın 12-də Bakıda imzalanmış sənədlər, Azərbaycan və Somali arasında əməkdaşlığın müxtəlif sahələrdə inkişaf etdirilməsi istiqamətində mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu sənədlər arasında aşağıdakılar xüsusilə diqqətəlayiqdir:

Dövlət xidmətlərinin göstərilməsi sahəsində əməkdaşlıq haqqında Anlaşma Memorandumu: Bu memorandum, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyi ilə Somali Federativ Respublikasının Prezidentinin Ofisi arasında imzalanmışdır. Bu sənəd, dövlət xidmətlərinin göstərilməsi sahəsində təcrübə mübadiləsini və əməkdaşlığı nəzərdə tutur.

Yaşıl enerji sahəsində əməkdaşlıq haqqında Anlaşma Memorandumu: Azərbaycan Respublikasının Energetika Nazirliyi ilə Somali Federativ Respublikasının Energetika və Su Ehtiyatları Nazirliyi arasında imzalanmışdır. Bu memorandum, yaşıl enerji sahəsində birgə layihələrin həyata keçirilməsi və təcrübə mübadiləsini əhatə edir.

Müdafiə və müdafiə sənayesi sahələrində əməkdaşlıq haqqında Saziş: Azərbaycan Respublikası Hökuməti ilə Somali Federativ Respublikası Hökuməti arasında imzalanmışdır. Bu saziş, müdafiə və müdafiə sənayesi sahələrində əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsini nəzərdə tutur.

Bu sənədlərin imzalanması, Azərbaycan və Somali arasında müxtəlif sahələrdə əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi istiqamətində mühüm addım olmaqla yanaşı, hər iki ölkənin iqtisadi, sosial və mədəni inkişafına da töhfə verəcəkdir.

Nəticə etibarilə, Prezident İlham Əliyevin bəyanatı və imzalanmış sənədlər, Azərbaycan və Somali arasında ikitərəfli əlaqələrin inkişaf etdirilməsi istiqamətində qarşılıqlı iradənin mövcud olduğunu və bu əməkdaşlığın hər iki ölkənin inkişafına müsbət təsir göstərəcəyini nümayiş etdirir.

Azərbaycan və Somali arasındakı ikitərəfli münasibətlər yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyur. Fevralın 12-də imzalanmış sazişlər bu əlaqələrin gələcəkdə daha da möhkəmləndirilməsi üçün mühüm əsas yaradır. İqtisadi, siyasi, təhsil və enerji sahələrində əməkdaşlıq hər iki ölkə üçün qarşılıqlı fayda gətirəcək və onların beynəlxalq arenada strateji tərəfdaşlığa çevrilməsinə imkan yaradacaqdır. Azərbaycanın Afrika ilə əməkdaşlıq strategiyasının bir hissəsi kimi, Somali ilə münasibətlərin gücləndirilməsi həm iqtisadi maraqlar, həm də qlobal diplomatik mövqeyin möhkəmləndirilməsi baxımından vacibdir. Bu əməkdaşlıq, gələcəkdə daha geniş sahələrdə inkişaf edərək hər iki ölkəyə uzunmüddətli perspektivdə mühüm üstünlüklər qazandıra bilər.

Bəxtiyar Nəbiyev

YAP Yasamal rayon təşkilatının sədri