Rusiya məsuliyyəti üzərinə götürməli və üzr istəməlidir

Azərbaycanla Rusiya arasında münasibətlər inkişaf edən templə davam edir. Bakı və Moskva həmişə bir-birləri üçün vacib tərəfdaş olub. Bu, hər iki ölkə lideri tərəfindən dəfələrlə vurğulanıb. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev dekabrın 18-də “Rossiya Seqodnya” Beynəlxalq İnformasiya Agentliyinin Baş direktoru Dmitri Kiselyova müsahibəsində iki etibarlı tərəfdaş olduqlarını bildirib.

Etiraf etmək lazımdır ki, regionun iki əsas aktoru olan Bakı və Moskva arasındakı münasibətlərin inkişafını həzm edə bilməyən qüvvələr var. Lakin Azərbaycan və Rusiya bölgənin təhlükəsizliyinə mühüm töhfələr verməyə davam edirlər.

Dekabrın 25-də AZAL-a məxsus Bakı-Qroznı aviareysini həyata keçirən “Embraer” tipli sərnişin təyyarəsinin Qazaxıstanın Aktau şəhəri yaxınlığında qəzaya uğraması isə tərəflər arasında siyasi böhranın yaranması üçün ciddi əsasdır. Həmin təyyarədəki 67 sərnişindən 42-si Azərbaycan, 16-sı Rusiya, 6-sı Qazaxıstan, 3-ü isə Qırğızıstan vətəndaşı olub. Qəza nəticəsində 38 nəfər, o cümlədən 3 uşaq həlak olub, 29 nəfər isə sağ qalıb. Dekabrın 26-da Azərbaycanda matəm elan edilib.

İlkin araşdırmalara əsasən, təyyarə Rusiya hava hücumundan müdafiə sistemi tərəfindən vurulub. Hökumətyönlü “Caliber” Telegram kanalı “hökumətə yaxın mənbələrə” istinadən bu məlumatı təsdiqləyib. Təyyarənin gövdəsindəki izlər və deşiklər də onun vurulduğunu göstərir.

Daha dəhşətlisi isə qəzalı vəziyyətdə olan təyyarənin yaxınlıqdakı hava limanlarına buraxılmaması və Xəzər dənizini keçərək uzaq məsafəyə yönləndirilməsi faktıdır. Mahaçqala hava limanı təyyarəni qəbul etməyib, Bakıya qayıdışı isə mümkünsüz edilib. Pilotlar böyük qəhrəmanlıq göstərərək təyyarəni mümkün qədər uzun müddət havada saxlayıb və faciənin miqyasını azaldıblar. Əgər təyyarə Xəzər dənizinə düşsəydi, izlər itiriləcək, qara qutu bəlkə də tapılmayacaqdı. Bu, təkcə insanlığa zidd məqam deyil, həm də beynəlxalq hüququn kobud pozulmasıdır.

Çeçenistan rəhbəri Ramzan Kadırov dekabrın 25-də, AZAL təyyarəsinin qəzaya uğradığı gün, respublikanın Təhlükəsizlik Şurasının katibi vəzifəsini tutan qardaşı oğlu Həmzəti “Çeçenistan Respublikası qarşısında xidmətlərinə görə” medalı ilə təltif edib. Maraqlıdır ki, həmin gün səhər saatlarında Həmzət Kadırov sosial şəbəkələrdə Çeçenistana hücum edən bütün PUA-ların vurulduğunu elan edib və “Dronların hansısa obyekti vurması barədə məlumatlar doğru deyil, onların hamısı vurulub!” deməklə bəyanat verib.

Belə bir kontekstdə Ramzan Kadırovun Azərbaycana “yardım təklif etməsi” tamamilə qeyri-səmimi və siyasi ikiüzlülükdən başqa bir şey deyil. AZAL təyyarəsinin qəzaya uğradığı gün bu cür göstəriş xarakterli təltif mərasimləri keçirmək, üstəlik hava hücumundan müdafiə iddiaları ilə çıxış etmək, Azərbaycanın kədər və qəzəbinə qarşı hörmətsizlikdir. Kadırovun təklif etdiyi yardım nəinki səmimi deyil, hətta hadisənin məsuliyyətini bölüşməkdən yayınmağa və diqqəti yayındırmağa hesablanmış bir addımdır. Azərbaycan belə rəftarı qəbul etməyəcək və bu cür ikiüzlü mövqeyə qarşı susqun qalmır!

Qəza günü Prezident İlham Əliyev də Rusiyada səfərdə idi. O, MDB dövlət başçılarının qeyri-rəsmi zirvə görüşündə iştirakını ləğv edərək ölkəyə qayıtmaq qərarı verib.

Bu hadisə təkcə başsağlıqları və yardım təklifləri ilə bağlanacaq məsələ deyil. Rusiya ən ali səviyyədə - Prezident Vladimir Putin başda olmaqla Azərbaycandan üzr istəməli və cavabdehlik daşıdığını qəbul etməlidir. Əks təqdirdə, bu, iki ölkə arasındakı münasibətlərə ağır zərbə vuracaq və siyasi böhrana səbəb olacaq.

Xatırladaq ki, İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı Naxçıvan yaxınlığında Rusiyaya məxsus Mi-24 helikopteri vurulmuşdu. Azərbaycan bu hadisəyə görə üzr istəmişdi, adekvat davranmışdı. İndi üzr istəmək növbəsi Rusiyadadır. Rusiya bunu etməsə, Azərbaycanla tərəfdaşlıqdan məhrum olmaqla yanaşı, onsuz da təcrid olunduğu beynəlxalq aləmdə daha da tək qalacaq.

Moskva, həqiqətən də, bu nəticələrə hazırdırmı? Bu cür təxribatların cavabsız qalacağını düşünmək böyük bir yanlışlıqdır. Azərbaycan Rusiya ilə münasibətlərini qorumağa çalışsa da, milli təhlükəsizliyinə təhdid yaradan hər hansı hərəkəti qətiyyətlə cavabsız qoymayacaq. Putin, törətdiyi bu açıq təcavüzə görə dərhal üzr istəməli, məsuliyyəti tam şəkildə üzərinə götürməli və zərərçəkmişlərin qarşısında hesab verməlidir. Əks halda, bu, Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinin tamamilə iflası ilə nəticələnə bilər, və bu, yalnız Moskvanın özünü daha da təcridə sürükləyəcək!

Kənan Novruzov