Dövlət qurumları kiber-gigiyena qaydaları barədə maarifləndirmə kampaniyalarını gücləndirməlidir - Təhdid var!
Son illərdə Azərbaycanda rəqəmsal ödəniş ekosistemi sürətlə genişlənir, elektron ticarət və mobil tətbiqlər üzərindən aparılan əməliyyatların həcmi artmaqda davam edir. Lakin bu dinamika maliyyə təhlükəsizliyi sahəsində yeni çağırışları da gündəmə gətirir. Azərbaycan Mərkəzi Bankının III rüb üzrə açıqladığı statistika ödəniş kartları ilə edilən fırıldaqçılıq hallarında diqqətəçarpan artımın müşahidə olunduğunu göstərir. Xüsusilə ölkədaxili qeyri-qanuni əməliyyatların həm sayı, həm də məbləği əvvəlki rüblə müqayisədə kəskin yüksəlib.
Rəqəmsal mühitdə təhlükəsizlik tədbirlərinin gücləndirilməsinə baxmayaraq, fırıldaqçı sxemlərin daha çevik və mürəkkəb formaları meydana çıxır. Elektron ticarət platformaları və mobil tətbiqlər üzərindən aparılan əməliyyatların əksəriyyət təşkil etməsi isə risklərin əsasən virtual məkanda formalaşdığını göstərir. Bu tendensiya bank sektorunun, eləcə də elektron ödəniş sistemlərinin qarşısında daha effektiv nəzarət, identifikasiya və mühafizə mexanizmləri tətbiq etməyi zəruri edir.
Bütün bunlar ölkənin maliyyə təhlükəsizliyi baxımından yeni reallıqları vurğulayır və rəqəmsal əməliyyatların təhlükəsizliyinin təmin olunmasının sistemli yanaşma tələb etdiyini bir daha önə çıxarır.
Məsələ ilə bağlı İKT üzrə mütəxəssis Elvin Abbasov Crossmedia.az-la öz fikirlərini bölüşüb:
"Ödəniş kartları ilə bağlı edilən daxili fırıldaqçılıq hallarının üçüncü rübdə kəskin şəkildə artması, rəqəmsal iqtisadiyyatın sürətlə inkişaf etdiyi bir şəraitdə kiber-təhlükəsizlik şüurunun və mövcud bank müdafiə mexanizmlərinin effektivliyinin ciddi sual altında olduğunu göstərir. Bu artım əsasən sosial mühəndislik (phishing, vishing) cəhdlərinin vətəndaşlar arasında uğur qazanması ilə əlaqəlidir. Cinayətkarlar özlərini bank işçisi, polis və ya dövlət orqanının nümayəndəsi kimi təqdim edərək, vətəndaşları kart məlumatlarını (CVV, birdəfəlik SMS kodları (OTP)) könüllü şəkildə paylaşmağa məcbur edir. Bu vəziyyətdə məsuliyyətin əsas hissəsi istifadəçinin ehtiyatsızlığı üzərinə düşsə də, banklar da fırıldaqçılıq aşkarlanması sistemlərini (Fraud Detection Systems) təkmilləşdirməli və müştərilərin xəbərdarlıq səviyyəsini artırmalıdırlar".
Mütəxəssis, həmçinin bu neqativ tendensiyanın qarşısını almaq üçün hərtərəfli milli strategiyanın tətbiqinin zəruri olduğunu qeyd edib: "Birincisi, məlumatlandırmadıır. Dövlət qurumları, banklar və media kiber-gigiyena qaydaları barədə maarifləndirmə kampaniyalarını gücləndirməli və tətbiqlərin əsas təhlükəsizlik funksiyalarını (məsələn, limitlərin təyin edilməsi, 3D Secure tənzimləmələri) sadələşdirməlidir. İkincisi, texnoloji müdafiədir. Banklar tərəfindən real-vaxt rejimində anormal əməliyyatların aşkarlanması imkanları genişləndirilməlidir. Nəhayət, üçüncüsü amil hüquqi təqibdir. Bu cür fırıldaqçılıq hallarının istintaqı sürətləndirilməli və cinayətkarların aşkarlanması üçün müvafiq texniki vasitələr tətbiq olunmalıdır. Ümumiyyətlə, III rübdəki bu artım rəqəmsal təhlükəsizliyə olan münasibətimizi yenidən qiymətləndirməyə çağırır".
11:29 11.12.2025
Oxunuş sayı: 390
