Avropa İttifaqı Azərbaycanla münasibətlərdə balans saxlaya bilmir - perspektivdə nə olacaq? 

Avropa İttifaqı (Aİ) son illərdə bir çox daxili və xarici çağırışlarla üzləşib. Brexit, mühacir böhranı, enerji təhlükəsizliyi və Rusiya-Ukrayna müharibəsi kimi faktorlar Aİ-nin birliyini sarsıdan və gələcəyini sual altına qoyan əsas hadisələrdir. Eyni zamanda, Aİ-nin qonşuluq siyasəti və region ölkələri ilə münasibətləri də tez-tez müzakirə mövzusu olur. Bu kontekstdə Azərbaycanın Aİ ilə əlaqələri və ittifaqın ölkəyə qarşı münasibətindəki qərəz açıq şəkildə diqqət mərkəzinə çıxır.

Avropa İttifaqının çağırışları və gələcək perspektivləri:
Aİ uzun müddətdir ki, dünya arenasında qlobal aktor kimi fəaliyyət göstərməyə çalışır. Lakin üzv ölkələr arasında fikir ayrılıqları, iqtisadi qeyri-bərabərlik və suverenlik məsələləri inteqrasiya prosesini çətinləşdirir. Brexit, ittifaq daxilindəki parçalanma təhlükəsini açıq şəkildə göstərdi. Bundan əlavə, Aİ-nin enerji asılılığını azaltmaq səyləri və yeni enerji mənbələri tapmaq istəyi region ölkələri ilə əməkdaşlığı daha aktual edir.

Azərbaycan və Aİ arasında enerji və ticarət sahələrində strateji əməkdaşlıq mövcuddur. Xüsusilə, Cənub Qaz Dəhlizi layihəsi Azərbaycanın Aİ üçün enerji təhlükəsizliyindəki rolunu artırıb. Bununla belə, Aİ-nin Azərbaycana qarşı müəyyən hallarda qərəzli münasibət sərgiləməsi diqqətdən qaçmır.

Aİ-nin bir sıra üzv ölkələri və beynəlxalq təşkilatları Qarabağ məsələsində Ermənistanı dəstəkləyən mövqeləri ilə yadda qalıblar. Azərbaycanın ərazi bütövlüyü ilə bağlı beynəlxalq hüquqa əsaslanan mövqeyi tez-tez ikili standartlarla qiymətləndirilir. Bu qərəzli münasibət Aİ-nin regionda tərəfsiz bir vasitəçi kimi fəaliyyət göstərməsinə mane olur və Azərbaycanın ittifaqla münasibətlərində inamı sarsıdır.

Azərbaycan Aİ üçün enerji təchizatında mühüm partnyordur. Bununla belə, Aİ-dən gələn bəzi siyasi bəyanatlar və insan hüquqları ilə bağlı ittihamlar enerji əməkdaşlığına kölgə salır. Aİ-nin digər ölkələrə münasibətdə tətbiq etdiyi yumşaq siyasətə rəğmən, Azərbaycana qarşı daha sərt mövqeyi ədalətsiz yanaşma kimi görünür.

Azərbaycanın Aİ-yə mesajı: Qarşılıqlı hörmət və tərəfdaşlıq
Azərbaycan regionda sabitlik və əməkdaşlıq istəyən bir ölkə kimi Aİ-yə daha balanslı və obyektiv yanaşma çağırışı edir. Qarabağ müharibəsindən sonra yaranmış yeni reallıqların nəzərə alınması, Aİ-nin tərəfsiz vasitəçi kimi çıxış etməsi və ikili standartlardan uzaqlaşması regionda daha sıx əməkdaşlıq üçün zəmin yarada bilər.

Aİ-nin geosiyasi prioritetləri və Azərbaycan:
Avropanın gələcəkdə qarşılaşacağı geosiyasi çağırışlardan biri enerji və nəqliyyat dəhlizlərinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsidir. Azərbaycanın geosiyasi mövqeyi, Şərq-Qərb dəhlizindəki rolu və enerji ehtiyatları Aİ üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu, Aİ-nin Azərbaycana münasibətində daha praqmatik yanaşmanı tələb edir.

Avropa İttifaqı üçün gələcəkdə birliyini qorumaq, enerji təhlükəsizliyini təmin etmək və qlobal güc kimi mövqeyini gücləndirmək əsas prioritetlərdir. Lakin ittifaq daxilindəki daxili ziddiyyətlər və tərəfdaş ölkələrə qarşı qərəzli yanaşmalar bu məqsədə çatmaqda maneə yaradır. Azərbaycanla əməkdaşlıq məsələsində Aİ daha balanslı mövqe sərgiləməli, ikili standartlardan uzaq duraraq regionda sabitliyə töhfə verməlidir. Yalnız bu halda, Aİ gələcəkdə həm daxili, həm də xarici siyasətində daha güclü və etibarlı tərəfdaş olaraq mövqeyini möhkəmləndirə bilər.

Ayhan Ağarzayev