İsrail-İran gərginliyi genişlənə bilər - PROQNOZ
İsrailin müdafiə naziri İsrael Kats Tehrandakı strateji və hökumət hədəflərinə zərbələri gücləndirmək əmri verdiyini bildirib. O, bu barədə “X” sosial şəbəkəsində yazıb.
"İsrailin Baş naziri Binyamin Netanyahu və mən İsrail Müdafiə Qüvvələrinə İrandakı strateji hədəflərə və Tehrandakı hökumət obyektlərinə hücumların intensivliyini artırmağı tapşırmışıq. Məqsədimiz İsrail dövlətinə qarşı təhdidləri aradan qaldırmaq və İran hökumətini sarsıtmaqdır", - o bildirib.
İki ölkə arasında gərginlik davam edir. Hələlik, nə Tehran geri çəkilir, nə də Təl- Əviv geri çəkilənə oxşayır. Sual yaranır: İsrail nə vaxtadək təzyiq siyasətini davam edəcək? Və bu prosesin sonunda İrandakı rejimin devrilməsi mümkündür?
Bu barədə Crossmedia.az-a danışan politoloq, Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzinin eksperti Sultan Zahidovun fikrincə, hazırda İranla İsrail arasında yaşanan qarşıdurmalar bir neçə onilliyə söykənə münaqişənin nəticəsidir: "Bu münaqişənin kökündə nüvə silahı deyil, hər iki ölkənin ideoloji doktrinasında bir-birini düşmən kimi görməsi dayanır. İran və İsrailin ideoloji xətləri bir-birinə ziddir: “İran İsraili siyonist rejim, düşmən dövlət kimi görür. İsrail də İranı özünə egzistensial təhdid kimi qəbul edir. Belə bir vəziyyətdə İsrailin İranın nüvə silahı əldə etməsindən narahatlıq keçirməsi təbiidir və bu, hücum üçün səbəb kimi dəyərləndirilə bilər".
Ekspertin sözlərinə görə, İsrail rəhbərliyi düşünür ki, İran son dövrlərdə zəifləyib: " İranın proksi qüvvələri, o cümlədən Hizbullah və Yəməndəki Husilər son iki ildə zəifləyib. Eyni zamanda Suriyada rejim dəyişikliyi istiqamətində baş verən proseslər də bu zəifləməyə əlavə olunur. Bütün bunlar İsrail üçün fürsət yaradır. İsrailin siyasi-hərbi rəhbərliyində belə bir fikir var ki, İran dövrünün ən zəif dönəmini keçirir və bu, onlara İrana, eləcə də Suriyaya hücum etmək üçün imkan yaradır. ABŞ-da Donald Trampın hakimiyyətdə olması da İsrailin bu qərarını sürətləndirib. Trampın İsrailyönümlü siyasəti İsrail Baş naziri Binyamin Netanyahunun maraqlarına uyğun gəlib. Bu vaxta qədər olan vəziyyəti Netanyahunun özü üçün ən real və böyük imkan kimi dəyərləndirərək, İrana hücum keçirmək qərarını verdi. İsrailin bu hücumda iki əsas məqsədi var. Birincisi, İranın nüvə potensialını məhv etməkdir. İkincisi isə ballistik raket istehsal imkanlarını neytrallaşdırmaqdan ibarətdir. Hazırda həyata keçirilən hava hücumları məhz bu iki hədəfi nəzərə alaraq təşkil edilir".
Müsahibimiz bildirib ki, bu qarşıdurma təkcə İranı deyil, həm də İsraili zəiflədə bilər: "Münaqişə bütövlükdə Yaxın və Orta Şərq üçün ciddi təhlükə mənbəyinə çevrilməkdədir. Nüvə obyektlərinin bombalanması ekoloji risklər doğura bilər. Həmçinin humanitar böhran, miqrasiya axını, iqtisadi və turizm sahələrində böhranlar meydana çıxmaqdadır. Bu münaqişənin nəticələri Yaxın Şərqin geosiyasi xəritəsini dəyişə bilər, yeni münaqişə ocaqları yaranma ehtimalı da istisna olunmur. Müharibəyə ABŞ-nin daxil olması onun miqyasını daha da genişləndirə bilər. Bu mərhələdə konkret ssenarilərdən danışmaq hələ tezdir, çünki proses dinamik inkişaf edir.
Politoloq, həmçinin indiki şərtlər daxilində İranda rejim dəyişikliyi asanlıqla mümkün olmayacaq: "Hava hücumları ilə rejim dəyişmək mümkün deyil. Rejim dəyişikliyi ya daxildən baş verir, ya da genişmiqyaslı hərbi müdaxilə ilə nəticəsində bu, mümkün olur. Bunun üçün həm də şərait yetişməlidir. Davam edən prosesdə Rusiya və Çin kimi güclərin mövqeyi də mühüm rol oynayır. Onun sözlərinə görə, hər iki ölkə İranda rejim dəyişikliyinin əleyhinədir və bu baxımdan onların reaksiyası regionda güc balansına təsir göstərə bilər.
Fatimə Nəbiyeva
16:03 19.06.2025
Oxunuş sayı: 8486
