İsrail-İran müharibəsi Azərbaycan-Türkiyə münasibətlərinə təsir edəcək?
Yaxın Şərqdə cərəyan edən proseslər xüsusilə İran–İsrail xəttində artan gərginlik, region dövlətlərinin diqqət mərkəzindədir. Bu qarşıdurmanın təkcə iki ölkə ilə məhdudlaşmayacağı, əksinə, qonşu və strateji maraqları olan dövlətlər üçün də təhlükə yaradacağı ehtimal olunur. İranın daxilində və sərhədlərində mümkün hərbi əməliyyatlar təkcə siyasi balansı deyil, həm də humanitar vəziyyəti sarsıda bilər. Bu baxımdan, Azərbaycan və Türkiyə kimi regionun əsas aktorları, həm təhlükəsizlik, həm də miqrasiya kontekstində baş verə biləcək dəyişiklikləri öncədən qiymətləndirməli və müvafiq yanaşmalar formalaşdırmalıdır. Eyni zamanda, bu cür həssas dövrlərdə strateji müttəfiqlik münasibətlərini zəiflətmək istəyən xarici təsirlərə qarşı ayıq olmaq xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
Mövzu ilə bağlı Crossmedia.az-a türkiyəli siyasi şərhçi Hasan Oktay danışıb.
Şərhçinin sözlərinə görə, İran-İsrail arasında gərginliyin artması bölgədə istər-istəməz müharibə ehtimalını gündəmə gətirib: "Xüsusilə İsrailin Qəzza və HƏMAS siyasətinə qarşı Türkiyənin sərt mövqe nümayiş etdirməsi, bu ölkənin İsrailə yönəlik siyasətini açıq şəkildə tənqid etməsi müəyyən məsələlərdə Türkiyə ilə Azərbaycanın fərqli yanaşmalar sərgiləməsinə səbəb olmuşdur. Bununla belə, Azərbaycanın İsrail məsələsində Türkiyədən fərqli mövqe sərgiləməsi, iki ölkə arasında strateji müttəfiqlik münasibətlərinə heç bir şəkildə mənfi təsir göstərmir və göstərməməlidir. Baş verə biləcək hərbi toqquşma nəticəsində İsrailin İran ərazisində, xüsusilə də Təbriz kimi Azərbaycan türklərinin sıx yaşadığı bölgələrə zərbə endirməsi, həm Azərbaycan, həm də Türkiyə üçün ciddi miqrasiya təhlükəsi yarada bilər. Belə bir vəziyyətdə Azərbaycan miqrasiya prosesinə tamamilə qapılarını bağlaya bilməz, eyni zamanda Türkiyə də bölgədən gələcək qaçqın axınına qarşı sərhədlərini açmaq məcburiyyətində qala bilər. Bu səbəbdən hər iki ölkə prosesi diqqətlə izləməli və bu ehtimalları nəzərə alaraq qabaqlayıcı tədbirlər görməlidir. İranın sabitliyinə zərbə vuracaq, onu İraq və ya Suriya kimi dağılmış dövlət modelinə çevirəcək cəhdlərə qarşı həm Azərbaycan, həm də Türkiyə qətiyyətlə çıxış etməlidir. Belə bir sabitsizlik bölgə üçün fəlakət ssenarisi ola bilər və bu, birbaşa olaraq regional təhlükəsizliyə və strateji maraqlara ziddir".
Ekspert söyləyib ki, bəzi qüvvələr Türkiyə-Azərbaycan münasibətlərini zəiflətmək məqsədilə hər iki ölkədə dezinformasiya və manipulyasiya kampaniyaları aparmaqdadır: "Bu qüvvələrə, xüsusilə də casus şəbəkələrinə meydan verilməməli, onların fəaliyyətinə qarşı birgə mübarizə aparılmalıdır. Nəticə etibarilə, Türkiyə və Azərbaycan beynəlxalq siyasətdə baş verən hadisələri koordinasiyalı şəkildə izləməli və bir-birinə uyğun addımlar atmalıdır. Hər iki ölkənin xarici siyasət prioritetləri fərqli ola bilər və bu, təbii hal kimi qiymətləndirilməlidir. Lakin ümumi geosiyasi maraqlar çərçivəsində paralel mövqelər və birgə fəaliyyətlər daha güclü və sabit bir regional əməkdaşlığa zəmin yarada bilər".
Ləman Həsənova
14:13 16.06.2025
Oxunuş sayı: 1596
