Elektron siqaretlərə qadağa qoyulmasından sonra adi siqaret istifadəsi üçün hansı qərarlar qəbul edilə bilər?
Son illər dünyada və xüsusilə gənclər arasında sürətlə yayılan elektron siqaretlər ciddi narahatlıq doğuran sosial və sağlamlıq probleminə çevrilmişdi. Rəngarəng dizaynı, müxtəlif dad seçimləri və “zərərsiz alternativ” adı altında təqdim olunması bu məhsulların təhlükəsiz olduğu barədə yanlış təsəvvür formalaşdırsa da, aparılan araşdırmalar elektron siqaretlərin insan sağlamlığı üçün az riskli olmadığını açıq şəkildə ortaya qoyur.
Məhz bu reallıqları nəzərə alaraq, Azərbaycanda elektron siqaretlərin satışı və dövriyyəsi ilə bağlı qadağa tətbiq olunması dövlətin ictimai sağlamlığın qorunmasına verdiyi önəmin bariz nümunəsidir. Qəbul edilən qərar təkcə inzibati tədbir deyil, eyni zamanda cəmiyyətin gələcəyi naminə atılmış strateji və uzaqgörən addımdır.
Elektron siqaretlər xüsusilə yeniyetmələr və gənclər arasında nikotin asılılığının sürətlə yayılmasına səbəb olur. Ənənəvi siqaretlə müqayisədə daha “müasir” və “təhlükəsiz” kimi təqdim edilən bu vasitələr əslində asılılıq üçün ilk pillə rolunu oynayır. Nəticədə gənc nəsil erkən yaşlardan nikotin tələsinə düşür, bu isə uzunmüddətli sağlamlıq fəsadlarına yol açır.
Qadağanın tətbiqi ilə dövlət gənclərin zərərli vərdişlərdən qorunmasını, nikotin asılılığının qarşısının alınmasını, qeyri-standart və nəzarətsiz məhsulların bazardan çıxarılmasını, ictimai sağlamlıq üçün daha təhlükəsiz mühitin formalaşdırılmasını hədəfləyir.
Bu qərar həm də Azərbaycanın humanist və sosial yönümlü dövlət siyasətinin məntiqi davamıdır. İnsan sağlamlığını kommersiya maraqlarından üstün tutmaq, xüsusilə gələcək nəsillərin rifahını qorumaq müasir dövlət idarəçiliyinin əsas prinsiplərindən biridir.
Nəticə etibarilə, elektron siqaretlərin satışı ilə bağlı qadağa cəmiyyətin sağlam həyat tərzinə təşviqi baxımından mühüm dönüş nöqtəsidir. Bu addım göstərir ki, Azərbaycan dövləti qlobal çağırışlara biganə qalmır, əksinə, qabaqlayıcı və qətiyyətli qərarlarla xalqının sağlam gələcəyini təmin etməyə çalışır.
Gələcəkdə adi siqaretlərdən də istifadə ilə müəyyən qərarların qəbul olunmasının mümkünlüyü barədə Crossmedia.az-a danışan sosioloq Əhməd Rəhmanov qeyd edib ki, elektron siqaret və ümumiyyətlə siqaretlər əsasən onları istehsal edənlərə və satanlara xeyir gətirir: "Azərbaycanda elektron siqaret istehsalı demək olar ki, yoxdur. Varsa da, cəmi bir neçə kiçik istehsal müəssisəsi fəaliyyət göstərir və onlarda on nəfərdən çox işçi çalışmır.Beləliklə, cəmiyyət baxımından elektron siqaretin istehsalı və satışı əhəmiyyətli dəyişiklik yaratmır. Eyni ilə, ağır siqaretlərdə də vəziyyət oxşardır – Azərbaycanda əsasən siqaret idxal olunur, yerli istehsal çox məhduddur.
Hətta bütün istehsalatlarda çalışanların sayını nəzərə alsaq, təsir minimaldır. Ləğv edilsə belə, yəqin ki, yalnız bir neçə yüz nəfər işini itirəcək. Bu, ölkədəki ümumi işçi qüvvəsi və digər sosial proseslər, məsələn, Təhsil Nazirliyinin açıqladığı minlərlə müəllimin işdən çıxarılması ilə müqayisədə çox cüzi bir rəqəmdir. Nəticə olaraq, elektron siqaret və siqaretlərin istehsal və satışı cəmiyyətin gedişinə hər hansı ciddi təsir göstərə bilməz".
Həkim- endokrinoloq Fərhad Burzu isə düşünür ki, son bir neçə ildə Azərbaycanda elektron siqaretlərin istifadəsi ciddi şəkildə artıb: "İnsanlar arasında yanlış bir fikir formalaşıb ki, sanki elektron siqaret adi siqaretdən daha az ziyanlıdır və ya daha az yan təsir göstərir. Amma bu, doğru deyil. Elektron siqaretlər də tərkibində nikotin və digər zərərli kimyəvi maddələr daşıyır və sağlamlığa eyni dərəcədə ziyan vurur. Yəni, elektron siqaret adi siqaretdən daha təhlükəsiz və ya daha yüngül deyil. Bunun elmi təsdiqi yoxdur. ABŞ-da 600.000-dən çox yetkin arasında aparılan sorğular göstərib ki, e-siqaretlərin istifadəsi prediabet riskini artıra bilər. E-siqaret istifadə edənlərdə, heç vaxt elektron siqaret çəkməyənlərlə müqayisədə prediabet riski 20% yüksəkdir. Adi siqaret çəkənlərdə isə tip 2 diabet riskinin 30–40% daha yüksək olduğu müşahidə olunur. Həm adi, həm də elektron siqaret istifadəçiləri diabetlərini idarə etməkdə çətinlik çəkirlər, çünki nikotin insulin funksiyasına mənfi təsir göstərir".
Endokrinoloq, həmçinin bəzi statistikaları da qeyd edib: "Heç vaxt e-siqaret istifadə etməyənlərdə prediabet riski 10,9%, cari istifadəçilərdə 9%, keçmiş istifadəçilərdə 9,2%, tək e-siqaret istifadəçiləri, yəni heç vaxt adi siqaret çəkməyənlərdə 5,9%, adi siqaret cari istifadəçilərində 13,4%, keçmiş siqaret istifadəçilərində 10,2%, hər ikinöv istifadə edənlərdə isə 10,2%-dir. Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, e-siqaretlərin adi siqareti tərgitmək üçün vasitə kimi istifadəsi mübahisəlidir. Hazırda e-siqaret istifadəçilərinin sayı, xüsusilə kişilər arasında, sürətlə artır. Lakin e-siqaret istifadəsi ilə prediabetin mexanizmi barədə hələ kifayət qədər məlumat yoxdur və qəti nəticə çıxarmaq mümkün deyil. Elektron siqaretlər də zərərlidir və prediabet riskini artırma potensialına malikdir. Onların “daha təhlükəsiz” olduğunu iddia etmək doğru deyil".
11:35 18.12.2025
Oxunuş sayı: 3096
