Sosium

Artan bullinq problemi: Gənclərdə aqressivlik gələcək nəsillər üçün də risk yaradır

Son vaxtlar yeniyetmə və gənclər arasında bullinq halları artıb. Demək olar, hər gün xəbər saytları və sosial şəbəkələrdə oxşar məzmunlu xəbərlər oxuyur, videolar izləyirik. Məktəblilər bir- birilərinə kitab hədiyyə etmək, yardım göstərmək əvəzinə şiddət tətbiq edir və üstəlik, bunu çəkir, sosial media paylaşırlar. Sonra isə tərəfıərdən biri məsuliyyətə cəlb olunur, digəri, bəlkə də, ömürlük travma alır.

Cəmiyyətdə bullinq hallarının artması barədə Crossmedia.az-a danışan Uzman psixoloq-psixoterapevt, Qərbi Kaspi Universitetinin müəllimi Səbinə Bayramova

bildirib ki, gənclər arasında aqressiv davranışların və bullinq hallarının artması ciddi psixososial problemə çevrilib: "Bu prosesin kökündə psixoloji və sosial amillər dayanır. Uşaqlıqda yaşanan zorakılıq, ailədaxili konfliktlər, valideynlərin diqqətsizliyi və sevgi çatışmazlığı aqressiv davranışlara səbəb ola bilər. Problemin həlli üçün məktəb və universitetlərdə psixoloji xidmətlərin gücləndirilməsi, gənclərə emosional tənzimləmə bacarıqlarının öyrədilməsi vacibdir. Valideynlər uşaqlarla empatiya və anlayışa əsaslanan münasibət qurmalıdır. Bundan əlavə, gənclərin idman, incəsənət və könüllü fəaliyyətlərə cəlb olunması onların enerjisini konstruktiv və sosial cəhətdən faydalı istiqamətlərə yönəltmək baxımından mühüm addımdır. Bu cür fəaliyyətlər gənclərin özünüifadə imkanlarını artırır, sosial bacarıqlarını gücləndirir və aqressiv davranışların azalmasına şərait yaradır."

Mütəxəssis vurğulayır ki, sosial media gənclərin davranışlarına həm müsbət, həm də mənfi təsir göstərə bilər. Onun sözlərinə görə, kiberbullinq və sosial müqayisə gənclərdə aqressiyanı artırsa da, düzgün istifadə edildikdə gənclərin psixoloji rifahını artırır, motivasiya və pozitiv düşüncə formalaşdırır: "Aqressiya yalnız cari nəsil üçün deyil, gələcək nəsillər üçün də risklidir. Aqressiv davranışların gənclər arasında yayılması təkcə cari nəsil üçün deyil, gələcək nəsillər üçün də ciddi psixoloji risklər yaradır. Psixologiyada bu hal transgenerasional travma və model öyrənmə anlayışları ilə izah olunur. Yəni bir nəsildə formalaşan aqressivlik, zorakılıq və emosional pozuntular növbəti nəsillərə bilavasitə həm genetik, həm də davranış modeli vasitəsilə ötürülə bilər. Aqressiv gənclər gələcəkdə valideyn olduqda, emosional tənzimləmə bacarıqları zəif olduğu üçün uşaqları ilə sağlam münasibət qurmaqda çətinlik çəkə bilərlər".

Ekspert hesab edir ki, psixoloji dəstək sistemlərinin gücləndirilməsi, profilaktik tədbirlərin görülməsi, media savadlılığının artırılması və emosional inkişafın təşviqi cəmiyyətin davamlı sağlamlığı üçün strateji əhəmiyyət daşıyır.