Rusiya və İran 47 maddəlik strateji tərəfdaşlıq müqaviləsi imzalayır – NƏLƏR ƏKS OLUNUB?

Rusiya Federasiyası Prezidentinin mətbuat katibi Dimitri Peskov bildirib ki, cümə günü Moskvada İran və Rusiya prezidentləri arasında danışıqlar olacaq. Peskov bildirib ki, görüşün mühüm tərkib hissəsi iki ölkə arasında imzalanacaq hərtərəfli strateji tərəfdaşlıq müqaviləsidir.
Baş tutacaq görüşdə hansı məsələlər müzakirə ediləcək?

Müzakirə mövzuları arasında Cənubi Qafqazda ola bilərmi? D.Peskov bu görüşü niyə bu qədər əhəmiyyətli hesab edir?

Mövzu ilə bağlı Orta Doğu Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, siyasi şərhçi Sədrəddin Soltan Crossmedia.az saytına açıqlama verib:

“Rusiya İranla bir ildən artıqdır ki, bu müqavilənin imzalanmasını gözləyir. Əslində bu müqavilənin keçən ilin yayında imzalanması gözlənilirdi. İbrahim rəisinin helikopter qəzasında ölməsi sənədin imzalanma müddətini uzatdı. Ehtimal edilirdi ki, Kazanda BRİCS-in zirvə toplantısında Putinlə Pezeşkian arasında sənəd imzalanacaqdı amma imzalanmadı. Suriyada Bəşər Əsədin süqutu, HƏMAS-ın zəifləməsi Tehranı Rusiya ilə əhatəli razılaşma müqaviləsinin imzalanmasına müəyyən mənada vadar edir. Çünki həmin sənəddə hərbi sahədə qarşılıqlı yardımlaşma var. Fikrimcə, bu müqavilədə Rusiya ilə İran arasında bir birinə hərbi şəxsi heyətlə bağlı yardım edilməsi də nəzərdə tutulur. Çünki buna oxşar müqavilə Şimali Koreya və Vyetnamla imzalanıb. Həmin müqavilədə bildirilir ki, Rusiya ərazisinə hücum Şimali Koreya və Vyetnama hücumdur və ya əksinə Şimali Koreya və Vyetnama hücum Rusiyaya hücumdur. Elə həmin o müqavilə əsasında Şimali Koreya hərbçiləri Kurskda Ukrayna silahlı qüvvələri ilə müharibə edir”.

Sədrəddin Soltan imzalanacaq sənəddə əhatə ediləcək mövzulardan danışıb: “47 maddəlik sənəddir və bu strateji əməkdaşlıq məsələsində daha çox Rusiya və İranın maraqlarının qorunması hər iki tərəfə tətbiq olunan sanksiyalardan çıxış yolları, hərbi texniki sahədə əməkdaşlıq, təhsil, informasiya mübadiləsi, bir birinin ərazi bütövlüyünün tanınması kimi məsələlər daxil ola bilər. Əgər İran bu sənəddə Rusiyanın ərazi bütövlüyünü tanıması kimi öhdəliyi üzərinə götürürsə, bu o deməkdir ki, İran Rusiyanın, Ukraynada ilhaq etdiyi əraziləri də tanımış olacaq. Çünki Rusiya həmin əraziləri federasiyanın subyektləri sayır. Bu isə ziddiyyətli məsələdir”.

Ekspert, görüşdə Cənubi Qafqaz məsələsinin də müzakirə ediləcəyini bildirib:

“Cənubi Qafqaza dair məsələlərin müzakirə olunacağı da istisna edilmir, habelə Suriyanın gələcəyi, Fələstinin gələcəyi kimi məsələlər də gündəlikdə ola bilər. D.Peskov ona görə əhəmiyyətli adlandırır ki, sənəd indiki şəraitdə Rusiya üçün vacibdir. Çünki həmin sənəddə İran kimi bir dövlətlə Rusiya bir sıra istiqamətlərdə birgə fəaliyyət göstərəcək. Ona görə də Rusiya üçün bu sənədin imzalanmasının əhəmiyyəti böyükdür. İran zəngin təbii qaz və neft ehtiyatına malikdir. İran son illər hərbi sənaye sahəsində də uğurlar əldə edib. İran Rusiyanın rəqib saydığı ABŞ, Avropa İttifaqı ilə özünü rəqibi düşmən sayan ölkədir. Ona görə düşmənləri, ortaqları eyni olduğundan iki ölkə arasında bu sənədin imzalanmasına böyük əhəmiyyəti var. Digər tərəfdən, İranla Rusiya heçvaxt strateji müttəfiq olmayıb. Ona görə də bu sənəd Moskva və Tehranı strateji müttəfiqlik səviyyəsinə gətirib çıxara bilər. Bu baxımdan sənədin imzalanması əhəmiyyətlidir”.

Ayhan Ağarzayev