Bayram tətilləri bəzən “şok effekti” yaradır - ŞƏRH
Təbiidir ki, ilin müxtəlif aylarında çalışan insanların ən çox maraqlandığı suallardan biri də “Neçə gün qeyri-iş günü olacaq?” sualıdır. Zaman-zaman insanlar özlərinə vaxt ayırmağa, istirahət etməyə ehtiyac duyur.
Dövlət tətillərinin çox olmasına görə seçilən ölkələrdən biri Nepaldır. Nepal ildə 35 gün ilə dünyada ən çox rəsmi bayram sayına malikdir.
Ölkəmiz də bayram günlərinin sayına görə ön sıralarda olan ölkələrdən biridir. Nazirlər Kabinetinin qərarına görə, ümumilikdə 2025-ci ildə iş günü hesab edilməyən 19 bayram, 105 qeyri-iş günü var. Qərara əsasən, 2025-ci il yanvarın 1-2-i Yeni il bayramı, martın 20,21,22,23,24-ü Novruz bayramı, martın 30,31-i Ramazan bayramı, iyunun 6,7-si Qurban bayramı müəyyən edilib.
Bayramların xüsusilə özəl sektora daha çox mənfi təsir etməsi ilə bağlı fikirlər get-gedə artmaqdadır. Bəs uzun bayram günləri, qeyri-iş günləri ölkə iqtisadiyyatına necə təsir edir? Mütəxəssislər bu barədə nə düşünür?
Mövzu ilə bağlı Crossmedia.az-a açıqlama verən Milli Məclisin deputatı Vüqar Bayramov bildirib ki, qeyri-iş günlərinin iqtisadiyyata təsiri müxtəlif istiqamətlərdə özünü göstərir:
“Bəzi sahələrdə bu əlavə dəyərin yaranmasına imkan tanıyır və xərcləmələr üçün tələb formalaşdırır. Xüsusilə xidmət sektorunda, turizm sahəsində tələbin artması müşahidə olunur. Daxili turizm qeyri-iş günlərində gəlir eldə edən sahələrdən biridir. Bu günlərdə rayonlara gedənlərin sayında artım baş verir ki, bu da turizm şirkətləri və obyektləri üçün daha çox gəlir əldə etməyə imkan yaradır”.
Deputatın sözlərinə görə, qeyri-iş günləri bəzi sahələrdə tələblərində azalma ilə də nəticələnə bilər:
“Belə günlərdə paytaxtda avtomobillərdən daha az istifadə olunduğu və ictimai nəqliyyatda tələbin azaldığı müşahidə edilir. Ümumilikdə, qeyri-iş günlərinin iqtisadiyyata təsiri sektordan sektora dəyişir və bu günlərin sayının artması, iqtisadi fəaliyyətin müxtəlif aspektlərinə müsbət və mənfi təsir göstərə bilər. Bir çox ölkələrdə xüsusi bayramlarda daha çox qeyri-iş günü olması ənənəsi tətbiq edilir. Apardığımız qiymətləndirmələr göstərir ki, qeyri-iş günlərinin ardıcıl olması turizm və xidmət sektoru üçün cəlbedicidir”.
Bu barədə açıqlama verən Elm və Təhsil Nazirliyi İqtisadiyyat institutunun monetar və fiskal tənzimləmə problemləri şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, iqtisadiyyat üzrə fəlsəfə doktoru Ramil Əliyev bildirib ki, inkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsində uzunmüddətli tətillərə rast gəlinir:
“İnkşaf etmiş ölkələrdə bu hallara daha çox rast gəlinir. Məsələn, İtalyada Yeni İl bayramında 1 aya yaxın istirahət verilir. Təbii ki, bu cür hallara dünya təcrübəsində də təsadüf edilir. Azərbaycanda əhalinin əksəriyyəti iqtisadi fəaliyyətlə məşğuldur. Bu zaman özəl və dövlət sektorunu fərqləndirmək lazımdır. Dövlət sektorunda belə tətil müddətləri bu sahədə işləyənlər üçün rahat şərait yaradır.
İqtisadi nəzəriyyəyə görə “vaxtamuzd” və “işəmuzd” əməkhaqlarının ödənilməsi həyata keçirilir. Dövlət müəssisələrində işləyənlər “vaxtamuzd” əməkhaqqı alır və bu onların maddi vəziyyətinə təsir etmir. Özəl sektorda isə əməkhaqqı “işəmuzd” olduğu üçün fərqli vəziyyət yaranır”.
Onun mülahizələrinə görə, iqtisadi tədqiqatlara göstərir ki, dövlət sektorunda çalışanlar həftənin 5 və ya bəzi müəssisələrdə həftənin 6 günü işləyərək ailə-məişət problemlərini şənbə və bazar günlərində və ya bayram günlərində həll edirlər: “Novruz bayramı milli bayramlarımızın ən vacibidir və bu zaman hər evdə Azərbaycanın milli yeməkləri hazırlanır. İnsanlar daha çox qida sektoruna, müxtəlif qənnadı müəssisələrinə müraciət edirlər. Bu da qida sektorunun inkişafını göstərir. Həmçinin, istirahətlərini təmin etmək üçün bölgələrə səfər edirlər. Bu da turizm sahəsində irəliləyişə səbəb olur. Eyni zamanda, tikinti sahəsi də inkişaf edir”.
O, həmçinin belə bayram tətilləri bəzən iqtisadiyyatda “şok effekti” yaratdığını da vurğulayıb: “Elə sahələr var ki, burada sahibkarlar gözlənilməz hallarla üzləşirlər. Bunun qarşısını almaq üçün dövlət insanları əvvəlcədən məlumatlandırır. Ölkədə bu tətillərin həyata keçirilməsi qida, turizm və tikinti sektorlarında irəliləyişlə müşayiət olunur. Dövlətimiz hər bir məsələni ciddi şəkildə təhlil və analiz edir. Bu, mənfi hal kimi yox, müsbət hal kimi qəbul edilməlidir. Həmçinin, sahibkarlar və özəl sektor üçün “faciə” kimi yox, əksinə “şok effekti” kimi qiymətləndirilməlidir”.
Nəzrin Salmanova
16:14 21.02.2025
Oxunuş sayı: 22230
