Birləşmiş Millətlər Təşkilatının növbəti iqlim dəyişikliyi konfransı olan COP29-un yaxınlaşması ilə müxtəlif ölkələr və qlobal maraq qrupları, regiondakı çıxarları doğrultusunda Azərbaycanı informasiya hücumlarının hədəfinə çevrilməkdədir. Bu hücumların səbəbləri, məqsədləri və strategiyaları, həmçinin onların Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzuna və daxili işlərinə təsiri xüsusi araşdırma tələb edir. Ayrı-ayrı sosial media platformalarında Azərbaycanda keçiriləcək BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransı (COP29) əleyhinə genişmiqyaslı aktiv kampaniya aparan əksər profillərin koordinasiya olunmuş şəkildə və kütləvi formada saxta hesablardan istifadə etməsi faktları aşkarlanıb.
Saxta profillər #COP29 həştəqi altında eyni anda, eyni məzmunlu avtomatlaşdırılmış cavablar yerləşdirərək bot sistemləri vasitəsilə məzmun manipulyasiyası həyata keçirir və beləliklə də, ictimai rəyi çaşdırmağa cəhd göstərir.
Saxta məlumatlar əsasında təşkil olunmuş bu fəaliyyətlərin əsas məqsədi COP29 ərəfəsində guya Azərbaycanın ev sahibliyi ilə bağlı kütləvi narazılığın olması illüziyasını yaratmaqdır.
1. İnformasiya Hücumlarının Mahiyyəti
İnformasiya hücumları müxtəlif media vasitələri, sosial şəbəkələr, qeyri-hökumət təşkilatları və fərdi aktivistlər tərəfindən icra olunur. Azərbaycanın enerji resurslarına və geosiyasi mövqeyinə görə diqqət mərkəzində olması bu hücumları intensivləşdirir. Hücumlar, əsasən, aşağıdakı məsələlərə yönəlir:
Ətraf mühit və iqlim dəyişiklikləri: Azərbaycanın neft və qaz istehsalı ekoloji narahatlıqlara səbəb kimi göstərilir. Ölkənin ətraf mühitə mənfi təsir göstərdiyi iddiaları qlobal iqlim dəyişikliyi kontekstində qabardılır.
Enerji tranziti və təhlükəsizliyi: Azərbaycan mühüm enerji layihələrində iştirak etdiyindən, enerji marşrutları və tranzit təhlükəsizliyi kimi məsələlərdə manipulyasiya edilir. Bu hücumlar Azərbaycanın enerji sektoruna və beynəlxalq enerji bazarında roluna kölgə salmaq məqsədi daşıyır.
İnsan hüquqları və demokratik inkişaf: Beynəlxalq təşkilatlar və media qurumları insan hüquqları, ifadə azadlığı və siyasi sabitlik məsələləri ilə manipulyasiyalar edərək Azərbaycana münasibətdə qarayaxma kampaniyası aparırlar.
2. Hücumların Məqsədləri
COP29 konfransı ərəfəsində Azərbaycana qarşı informasiya hücumlarının müxtəlif məqsədləri var:
Azərbaycanın Nüfuzunu Azaltmaq: Azərbaycanın beynəlxalq səhnədəki nüfuzunu zəiflətmək üçün ətraf mühit problemləri, insan hüquqları və digər məsələlər vasitəsilə ictimai fikirdə mənfi obraz yaradılmasına cəhd edilir.
Enerji Bazarında Təsirini Azaltmaq: Azərbaycanın enerji sektorundakı mövqeyi və enerji marşrutları strateji əhəmiyyət daşıyır. Hücumların bir məqsədi, Azərbaycanın enerji sektorunda başqalarının təsirini artırmaq və regional enerji bazarında sabitliyə təsir etməkdir.
İqtisadi İnvestisiyalara Təzyiq: İnformasiya hücumları ilə xarici sərmayəçiləri çəkindirmək və Azərbaycanın iqtisadi inkişafını ləngitmək istənilir. Qlobal şirkətlər və investorlar mənfi informasiya mühitindən təsirlənə bilərlər.
Regional Gərginliklərin Artırılması: Azərbaycanın qonşuları ilə münasibətləri və regional proseslərdəki rolu, xarici qüvvələrin bölgədə balansı dəyişdirmək istəyinə səbəb olur. Bu hücumlar Azərbaycanın daxili və xarici siyasətində balansı pozmaq məqsədi daşıyır.
3. İnformasiya Hücumlarının İcra Metodları
İnformasiya hücumları müxtəlif metodlarla həyata keçirilir. Sosial şəbəkələrdə viral postlar, saxta xəbərlər və tənqidi məqalələr bu prosesin əsas komponentləridir:
Media Kampaniyaları: Qərb ölkələrinin və beynəlxalq media orqanlarının yazılı və vizual məlumatları Azərbaycan haqqında mənfi fikirlər yaratmaq üçün xüsusi hazırlanır.
Sosial Media Manipulyasiyası: Sosial media vasitəsilə “bot”lar və saxta hesablar Azərbaycana qarşı kampaniyaları genişləndirir, saxta xəbərləri yayır və müxtəlif qrupları hərəkətə keçirir.
Qeyri-Hökumət Təşkilatlarının Rolu: Bəzi beynəlxalq qeyri-hökumət təşkilatları və hüquq müdafiə təşkilatları Azərbaycanın daxili işlərinə qarışaraq sosial narazılıqları artırmaq üçün tədbirlər keçirir və qeyri-obyektiv hesabatlar hazırlayırlar.
4. Azərbaycan Üçün Nəticələr və Təkliflər
Bu hücumlar nəticəsində Azərbaycanın beynəlxalq imicini zədələmək əsas hədəf kimi götürülür, lakin düzgün strategiyalarla bu təsirlər minimuma endirilir. Azərbaycan üçün effektiv cavab strategiyalarını aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq olar:
Media Monitorinqinin Gücləndirilməsi: İnformasiya hücumlarına qarşı aktiv media monitorinqi aparmaq və saxta məlumatları dərhal ifşa etmək.
Beynəlxalq Əməkdaşlığın Artırılması: Azərbaycan, mötəbər tərəfdaşlarla əməkdaşlıq edir və özünü beynəlxalq müstəvidə etibarlı, inanılır tərəfdaş kimi təsdiq edib. Bu mənada iqlim və ətraf mühit sahəsində də öz nailiyyətlərini göstərməli və beynəlxalq platformalarda güclü mövqe tutmalıdır.
Sosial Media Strategiyasının Gücləndirilməsi: Dövlət tərəfindən dəstəklənən sosial media kampaniyaları ilə real faktlar və məlumatları paylaşmaq və yanlış informasiyanı çürütmək olduqca önəmlidir. Eyni zamanda media savadlığına xüsusi önəm verilərərək orta məktəblərin yuxarı siniflərində tədris edilməsi vacibdir. Bununla əlaqədar qardaş Türkiyənin, eləcə də bir sıra qərb ölkələrinin təcrübələrini öyrənmək olar.
Nəticə
COP29 konfransı ərəfəsində Azərbaycanın müxtəlif informasiya hücumlarına məruz qalması, ölkənin beynəlxalq nüfuzunu zəiflətmək və regional siyasətinə təsir göstərmək məqsədi daşıyır. Lakin məqsədyönlü strategiyalar və effektiv məlumat siyasəti ilə bu hücumların qarşısını almaq mümkündür. Hazırda aparılan kampaniya yenə də məhz Azərbaycana qarşı informasiya müharibəsinin tərkib hissəsi kimi götürülməlidir. Təbii ki, burda məqsəd bəllidir: Azərbaycanı müəyyən güzəştlərə vadar etmək, müəyyən şərtlərini keçirmək və öz hədəfləri naminə hansısa addımları atmağa məcbur etmək. İlk növbədə, Azərbaycan mediasının, Qeyri-Hökumət Təşkilatlarının, ictimai və elm adamlarının üzərinə olduqca məsuliyyətli iş düşür. Həqiqətin nədən ibarət olduğunu, eyni zamanda doğrularımızı yorulmadan, mütəmadi şəkildə və sistemli olaraq dünya ictimaiyyətinə çatdırmaq istiqamətində fəaliyyət göstərməyə davam etməliyik. Hətta ortaya daha böyük əzm, daha böyük iş qoymalıyıq.
Vüqar Zifəroğlu
BDU Jurnalistika fakültəsinin dekanı
Azərbaycan Mətbuat Şurasının sədr müavini
