Həvəskar balıqçı: "Xəzərin dərdi var, Xəzər quruyur, balıqlar azalır" – Reportaj
Jurnalist olsam da, bəzən asudə vaxtlarımda mavi Xəzərdə balıq tutmağa gedirəm. Düşünürəm ki, balıq tutarkən insanın yaşadığı rahatlıq duyğusu nadir hisslərdən biridir. Getdiyim zaman bəzən balıq olsa da, bəzən əliboş dönürəm. Bunun verdiyi hiss isə əlbəttə, bir başqadır. Balıq tutmağa bəzən dostlarımla, bəzən isə tək yollanıram. Aramızda peşəkar da var, həvəskar da. Məsələn, dostum Abdulla. Onunla məktəb vaxtından balıq tuturuq, lakin o, bu işdə məndən daha peşəkar və daha fəaldır. Elə bu gün də məhz Abdulla ilə balıq tutmağa getdik.
Dənizə çatanda əvvəlcə illərin balıqçıları ilə görüşüb söhbətləşirik, sonra isə tilovumuzu atıb balıq düşməsini gözləyirik. Dəniz bu gün bir az şıltaqlıq edir: gah ləpə qalxır, gah da sakitləşir. Belə havada balıq tutmaq, təbii ki, asan deyil. Son illərdə mavi Xəzərimiz günü-gündən quruyur və bu da balıqların daha dərin sulara çəkilməsinə səbəb olur. “Aha, balıq düşdü!” – deyə ümidlə Abdulla tilovu çəkir, amma görürük ki, bu, sadəcə bir mamır otudur. Gülüb yenidən tilovu atırıq. Balıqçılarla ara-sıra söhbətləşir, dənizlə bağlı xatirələrini soruşuram.
İllərin balıqçısı Şamil dayı da eyni məsələdən gileylənir:
– Oğul, əvvəl balıq çox idi, amma indi...
Soruşuram:
– Şamil dayı, olubmu belə iri balıq, məsələn nərə tutasınız? Amma maraqlı bir əhvalatla.
Şamil dayı cavab verir:
– Deməli, Elmir, bir gün düz bir həftə hər səhər-axşam dənizə gəldim ki, balıq tutum. Mən illərin balıqçısıyam. Amma inan ki, bir balıq da düşmədi. Ümidimi itirmədən hər axşam yenə gəlirdim. Çörəyim bu balıqdan çıxır deyə, təkrar-təkrar gəlirdim. Nə isə, bazar günü səhər su sakit, hava isə tutqun idi. Tilovumu atdım. Gördüm ki, əvvəlcə tilov batdı, dedim: “Əşi, nə balıq, yəqin nəsə ilişib”. Dartmaq istədim, amma darta bilmirəm. Üstəlik, yanımda heç kim yoxdur ki, kömək eləsin. Nə isə, güc verib dartdım...
Bu yerdə gülərək deyirəm:
– Şamil dayı, sən lap Ernest Heminqueyin "Qoca və dəniz" əsərindəki balıqçını xatırlatdın!
O da gülüb cavab verir:
– Oğul, inan ki, o əsərlərdə yazılanlar bizim də başımıza gəlir. Nə isə, keçək mətləbə. Tilovu çəkdim, inanmazsan, təxminən 10-12 kiloqramlıq bir nərə balığı idi. Heç inanmazdım belə bir balıq tuta biləcəyimə! Balığı çıxardım, indi balıq mənə baxır, mən balığa. Sevinib dedim: “Şükür sənə, İlahi! Bu bir həftəlik əziyyətimin bəhrəsini verdin”.
Bu an Abdulla məni səsləyir:
– Elmir, tilovuna balıq düşüb, gəl görək!
Çıxarıram, Allah bərəkət versin, bir kefal balığıdır. Amma balaca olduğuna görə deyirəm:
– Bunu yemək düzgün olmaz, yenidən suya buraxaq.
Tilovu bir də atıram və yenidən Şamil dayı ilə söhbətimə davam edirəm. O, sözünə davam edir:
– Hə, Elmir bala, dənizdə belə macəralarımız çox olur.
Sonra bizdən öncə gəlib tutduğu 3-4 ədəd kütüm balığını götürüb evinə yollanır.
– Allah bərəkət versin! – deyərək gedir.
Bu an Abdulla əlində balıq sevinə-sevinə gəlir:
– Bax gör nə tutdum, bir gözəl kütüm balığı!
Dostum Şamil dayının 3-4 dənə tutduğunu görüb soruşur:
– Şamil dayı, siz bunları necə tutdunuz?
Mən Şamil dayını qabaqlayıb deyirəm:
– Qardaş, illərin təcrübəsi öz sözünü deyir.
Şamil dayı gülərək bizimlə sağollaşır və evinə gedir. Artıq axşam düşür. Yavaş-yavaş tilovumuzu yığışdırıb, tutduğumuz o bir kütüm balığını aparırıq ki, ya bizdə, ya da Abdullagildə qızardıb yeyək. Balığa baxıb deyirəm:
– Allah bərəkət versin! Amma, ay Abdulla, yadındadır, 11-ci sinifdə bura gələndə bundan 4-5 ədəd tutardıq. İndi isə...
Həvəskar balıqçı dostum köks ötürüb deyir:
– Elmir, Xəzərin dərdi var. Xəzər quruyur, balıqlar azalır...
Bunu dedikdən sonra uşaqlığımızın, bu gün də sevimli yerimiz olan Xəzərə baxıb dərin ah çəkirik. Xəzər isə öz şıltaqlığındadır: gah ləpəlidir, gah da sakit. Dostum ilə dəniz qırağı gəzə-gəzə maşına tərəf yollanırıq. Dənizə baxıb öz-özümə zümzümə edirəm:
Gəlirəm Xəzəri yara-yara
Zəhmətim nur verir bu diyara
Sənsən ürəyim, arzum, diləyim
Sənsən ürəyim, eşqim, diləyimsən
Sənsən, sənsən Xəzər, mənim ürəyimdə
Sənsən, sənsən Xəzər, mənim ürəyimdə sən!
Beləcə, bu mahnını Xəzərə baxa-baxa oxuya-oxuya bir xoş günü də başa vururuq.
Həmişə məğrur duruşlu və balığı bol olasan, ey bizim mavi brilyantımız! Hələlik! Vaxt tapan kimi mütləq gələcəm, hər gün gələcəm. Axı sən bizim uşaqlıq eşqimizsən, ey mavi dalğalı Xəzər!
Elmir Heydərli
12:28 05.09.2025
Oxunuş sayı: 2651
