Bizə dəniz verən tapılmayacaq: Xəzər “yox olur”
Neftçala–Ələt sahillərində Xəzər dənizinin geri çəkilməsi və landşaft-ekoloji dəyişikliklər sürətlə davam edir. Coğrafiya İnstitutunun ekspedisiyası zamanı məlum olub ki, Qoltuq körfəzində dəniz səviyyəsi 1,5–2 kilometr geri çəkilib, Sara adası isə 2,5 kilometr şərqə doğru genişlənib. Qızılağac körfəzində isə sahil xətti ildə 250–300 metr geri çəkilərək ekosistemlər kontinental rejimə keçib, nəticədə dəniz canlılarının inkişafı üçün əlverişsiz şərait yaranıb. Eyni zamanda, Kür çayının ekosistemləri iqlim dəyişmələrinin təsiri ilə ən kritik vəziyyətə düşüb.
Bu, kifayət qədər ciddi siqnaldır. İllərdir ki, Xəzərdə geri çəkilmələr davam edir. Belə davam edərsə, bir neçə il sonra getməyə çimərlik tapmayacağıq…
Gözlənilən təhlükə barədə Crossmedia.az-a danışan ekoloq Rövşən Abbasov bildirib ki, Xəzər dənizinin səviyyəsinin aşağı düşməsi uzun müddətdir müzakirə olunan əsas məsələlərdən biridir: “Bir çox mütəxəssis Xəzər dənizində səviyyə dəyişikliklərinin tərədüdü dövrü xarakter daşıdığını düşünür. Lakin aparılan tədqiqatlar göstərir ki, səviyyənin aşağı düşməsi uzun müddət davam edəcək və bu, bir sıra problemlərə səbəb ola bilər. Xəzər dənizinin əsas su mənbəyi onu qidalandıran çaylardır və bu çaylar vasitəsilə dənizə külli miqdarda su daxil olur. Son 15 ildə isə Xəzərə tökülən çayların, xüsusilə Volqa çayının suyunda kəskin azalma müşahidə olunur. Volqa Xəzər sularının 80 faizdən çoxunu təmin etdiyindən, onun suyunun azalması dənizin səviyyəsinə ciddi təsir göstərir. Eyni zamanda, Rusiya ərazisində Volqa çayı üzərində tikilmiş su anbarlarının sahəsi 25 min kvadrat kilometrə yaxın olub, burada böyük su itkisi baş verir. Bu amil də Xəzərin səviyyəsinin azalmasına səbəb olur. Xəzəryanı ölkələr bu məsələni birgə müzakirə etməli və xüsusilə Rusiya da daxil olmaqla, su ehtiyatlarının bərpası və idarə olunması üçün təkliflər hazırlamalıdırlar. Yalnız belə addımlarla Xəzər dənizinin davamlılığı təmin edilə bilər”.
Mehriban Yariyeva
20:40 12.08.2025
Oxunuş sayı: 10153
