Qarpızdan zəhərlənmələr kabusa çevrilir: Özümüzü yayın əvəzedilməzindən necə qorumalıyıq? -Ekspert açıqladı
Son iki ay ərzində Kliniki Tibbi Mərkəzə qarpızdan zəhərlənmə diaqnozu ilə 16 nəfər müraciət edib. Bu barədə mərkəzin mətbuat katibi Ruzbeh Məmməd məlumat verib. Onun sözlərinə görə, zəhərlənənlərin əksəriyyəti ambulator müalicə alaraq evə buraxılıb. Mütəxəssislər vətəndaşları yay mövsümündə meyvə-tərəvəzlərin seçiminə və saxlanma şəraitinə diqqətli olmağa çağırır.
Aydındır ki, qarpız yay aylarının əsas qida məhsullarından hesab olunur. Bir çoxumuz qarpızı sevir və həvəslə yeyirik. Ancaq gərək təhlükələri də unutmayaq. Hər halda qarpızdan zəhərlənmələr yayımızı kabusa da çevirə bilir...
Mövzu ilə bağlı qida eksperti Fərid Səfərov Crossmedia.az saytına müsahibə verib.
- Qarpızdan zəhərlənməyə səbəb ola biləcək amillər hansılardır?
- Öncə onu deyim ki, qarpız yay fəslində çox sevilən və bol istehlak olunan meyvədir. Ancaq bəzi hallarda düzgün saxlanılmadıqda, keyfiyyətsiz və ya vaxtından əvvəl yetişdirildikdə, zəhərlənmə riski yarada bilər. Artıq bir neçə nəfərin qarpızdan zəhərlənməsi bu məsələyə ciddi yanaşmağı tələb edir. Qarpızlarla bağlı zəhərlənməyə səbəb ola biləcək əsas amillərdən biri vaxtından əvvəl yığılan və yetişdirilməsidir. Həmçinin süni yollarla tez yetişdirilən qarpızlarda (məsələn, karbamid, azot tərkibli gübrələr və ya kimyəvi maddələr) nitrat səviyyəsi yüksək ola bilər. Nitrat orqanizmdə nitritə çevrilir və zəhərlənməyə səbəb olur. Bundan başqa, çatlamış və ya qabığı zədələnmiş qarpızlar. Bakteriyalar (xüsusən Salmonella) bu çatlar vasitəsilə daxilə keçərək çoxala bilər. Kəsilmiş qarpızların açıq havada saxlanması da zəhərlənmələr səbəb ola bilər. Bazarlarda və marketlərdə kəsilmiş vəziyyətdə, üzəri örtülmədən saxlanan qarpızlar bakteriyalara yoluxa bilər. Eyni zamanda soyuq şəraitdə saxlanmalı olan qarpızların gün altında və isti şəraitdə qalması mikroorqanizmlərin çoxalmasına şərait yaradır.
- Qarpızdan zəhərlənmələrin əsas əlamətləri nələrdir?
- Ürəkbulanma, qusma, qarın ağrısı və qaz, ishal, baş ağrısı, bədən temperaturunun yüksəlməsi, halsızlıq, başgicəllənmə, Uşaqlarda və yaşlılarda susuzlaşma əlamətləri daha tez görünə bilər.
- Bu kimi hallarda ilk yardım necə olmalıdır?
- Zərərçəkmiş şəxslərə bol maye vermək lazımdır. Zəhərlənən şəxsə su, duz-şəkər məhlulu və ya rehidratasiya tozları içirdin. Bu, orqanizmin susuzlaşmasının qarşısını alır. Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, qusma hallarında diqqətli olmalıyıq. Zərərçəkmiş şəxs qusursa, su içməyə məcbur etmək olmaz. Qusma bədən üçün bir müdafiə refleksidir. Ancaq insan çox halsızdırsa və ya qusma kəsilmirsə, tibbi yardım zəruridir. İshal varsa, dərhal dərman verməyin. İshal bədənin toksinləri atma üsuludur. Onu dərhal kəsməyə çalışmaq zərərlidir. Əsas məqsəd maye balansını qorumaqdır. Zəhərlənmənin ilk 1–2 saatı içərisindədirsə, aktiv kömür toksinlərin sorulmasını azalda bilər. Amma dozaya diqqət edilməlidir.
- Bəs həkimə nə zaman müraciət edilməlidir?
- Qusma və ishal 24 saatdan çox davam edirsə, uşaqlarda, yaşlılarda və ya xroniki xəstəliyi olanlarda simptomlar ağır gedirsə, bədəndə göyərmə, huşun itməsi və ya sidik ifrazının azalması baş verirsə dərhal tibbi yardım çağırmaq vacibdir. Mövsümündən əvvəl bol "dərmanlı" gözəl görünüşlü qarpızları almayın. Alanda diqqət etmək lazımdır. Qabığı bütöv, çatlamamış və ləkəsiz olsun. Təbii yetişmiş qarpızlar yumşaq səs verir və quyruğu qurumuş olur. Kəsilmiş qarpız almayın, xüsusilə açıq hava şəraitində saxlanılıbsa almaq tövsiyə olunmur. Evə gətirdikdən sonra sərin yerdə saxlayın, kəsdikdən sonra isə soyuducuda bir gündən artıq saxlamaq olmaz.
Mehriban Yariyeva
14:14 02.07.2025
Oxunuş sayı: 1552
