Psixoloq: “Solaxaylar adətən yaradıcı sahələrdə uğurlu ola bilirlər”
Bu gün – 13 avqust Ümumdünya Solaxaylar Günüdür. Dünyanın təxminən 10 faizini təşkil edən solaxay insanlar uzun illər boyunca həm maraq, həm də müxtəlif miflərlə əhatə olunublar. Elm adamlarının araşdırmalarına görə, solaxaylıq genetik amillərlə yanaşı, hamiləlik dövründə beynin inkişafı zamanı formalaşır. Tarix boyu solaxaylar müxtəlif dövrlərdə fərqli yanaşmalarla qarşılaşıblar: bəzi mədəniyyətlərdə üstünlük hesab edilsə də, bəzilərində isə mənfi stereotiplərə məruz qalıblar.
Beynəlxalq Solaxaylar Günü ilk dəfə 1976-cı ildə “Left-Handers Club” təşkilatı tərəfindən təsis olunub. Bu günün məqsədi solaxay insanların gündəlik həyatlarında qarşılaşdıqları çətinliklərə diqqət çəkmək, onların ehtiyaclarına uyğun məhsul və xidmətlərin artırılmasına töhfə verməkdir. Həmçinin, solaxaylığın mənfi stereotiplərdən uzaqlaşdırılması və cəmiyyət tərəfindən daha yaxşı anlaşılması da əsas məqsədlərdəndir.
Aparılan bəzi psixoloji və neyroloji tədqiqatlar göstərir ki, solaxay insanlar beynin sağ yarımkürəsini daha fəal istifadə etdiklərinə görə yaradıcılıq, problem həll etmə və məntiqi düşünmə qabiliyyətlərində fərqlənirlər. Bu səbəbdən tarixdəki bir çox alim, sənətçi və liderlər məhz solaxay olub.
Mövzu ilə bağlı psixoloq Aysel Həsənova Crossmedia.az-a açıqlama verib.
A.Həsənova solaxay insanların yaradıcı sahələrdə uğurlu olduğunu bildirib: “Psixoloji bir səbəbi olmasa da, fizioloji olaraq beyinin çarpaz işləməsini, yəni sağ tərəfin sol beyin yarımkürəsini, sol tərəfin isə sağ beyin yarımkürəsini aktivləşdirdiyini müşahidə edirik. Sol əl ilə yazan insanlar adətən sağ yarımkürədən daha çox istifadə edirlər. İQ ölçməsində solaxay olub-olmamağın çox fərqi yoxdur. Bu, bioloji inkişafdan, genetik faktorlardan və sosial mühitdən çox asılıdır.
Amma solaxaylar adətən yaradıcı sahələrdə uğurlu ola bilirlər. Məsələn, vizual incəsənətdə, musiqi növlərində, rəssamlıqda uğur qazana bilərlər. Ümumiyyətlə, problemlərin həllinə qeyri-adi yanaşma üstünlükləri ola bilir. İdmanda sol əlli olmaq da üstünlükdür. Ancaq sol əlli olmaq bəzi alətlərin işlədilməsində maneə yarada bilər. Məsələn, qayçı, qapı tutacaqları və s. Sağ əllilərə görə nizamlama qabiliyyəti də fərqli hesab olunur.
Beyinin sağ yarımkürəsi xatirələrdə, yaşantılarda ocaq kimi qalan hissədir. Sol yarımkürə isə daha çox məntiqə söykənir və həyatda baş verən proseslərdə məntiqi dayaq rolunu oynayır. Biz travma yaşayanda sağ yarımkürədə hər şey kodlanır. Biz NDR (neyroinkişaf pozuntusu) edəndə isə sol yarımkürə aktivləşir və həmin yaşantının adaptiv emalı baş verir.
Bu nəzəriyyədən çıxış etsək, sağ tərəf yaradıcılıqdır; solaxay insan üçün bu, daha çox yaradıcılıq, emosionallıq və hissiyatı üstün olan dominantlıq təşkil edir. Sağ əlli insan isə sol yarımkürəyə uyğun olaraq məntiqə əsaslanır və əsasən realist olur. Mənim fikrimcə, solaxay insanlar daha çox romantizm meyilli olurlar, sağ əllilər isə daha çox realist ola bilərlər. Bu barədə araşdırmalar mövcud olmasa da, oxuduğumuz qaynaqlar belə söyləyir”.
Nicat Rüstəmzadə
16:53 13.08.2025
Oxunuş sayı: 1099
