“Gürcüstanın neytral vasitəçi rolu Qafqazda dayanıqlı sülhə töhfə verə bilər”- Ekspert
Gürcüstanın Baş naziri İrakli Kobaxidze BMT konfransı çərçivəsində Ermənistan Prezidenti Vaaqn Xaçaturyanla görüşüb. Tərəflər mehriban qonşuluq, strateji tərəfdaşlıq və regional prosesləri müzakirə edərək, Cənubi Qafqazda sülh və sabitliyin vacibliyini vurğulayıblar. Kobaxidze Ermənistan-Azərbaycan sülh danışıqlarındakı irəliləyişi müsbət dəyərləndirib və Gürcüstanın sülh təşəbbüslərinə dəstəyini ifadə edib.
Bu görüş Cənubi Qafqazda əməkdaşlığın və dialoqun gücləndirilməsi baxımından əhəmiyyətlidir. Gürcüstanın neytral və vasitəçi mövqeyi regionda sabitliyin təmin olunmasına real töhfə verə bilər. Ermənistan-Azərbaycan sülh prosesinə dəstək mesajları isə regional əməkdaşlığın perspektivlərinə ümid yaradır.
Mövzu ilə bağlı Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzinin eksperti, politoloq Nəsibə Mirzəyeva Crossmedia.az-a açıqlama verib.
N.Mirzəyeva Qafqaz regionunun tarix boyunca qeyri-sabitlik, ərazi münaqişələri və geosiyasi rəqabətlə xarakterizə olunduğunu bildirib: “Müasir yanaşmalara görə, beynəlxalq münasibətlər sistemində münaqişələrin vasitəçilik yolu ilə sonlandırıla biləcəyinə dair bir çox ideyalar mövcuddur. Soyuq müharibənin başa çatması ilə vasitəçilik fəaliyyətinin artması, münaqişələrin xüsusiyyətlərinə görə vasitəçilik dinamikasında baş verən əhəmiyyətli dəyişikliklər bu prosesin problemlərin həllinə yönəldilməsinə gətirib çıxarıb. Vasitəçilik üsulundan səmərəli istifadə üçünsə baş verən münaqişənin arealına bütöv portret halında baxmaq lazım gəlir. Geniş kontekstdə nəzər saldıqda vasitəçilik üsulu ilə təkcə hərbi əməliyyatları dayandırmaq yetmir, müvafiq siyasi təhlillərin də aparılması lazım olur. Aparılan təhlillər vasitəçiliyin məqsəd və metodlarını formalaşdırmağa, onun effektivliyini artırmağa, ən əsası isə münaqişənin həllinin uğurlu yolunu tapmağa kömək edir. Buradan belə qənaətə gəlmək olar ki, vasitəçilik prosesində iştirak edən aktorların rollarının müəyyənləşdirilməsi, başqa sözlə ifadə etsək, rolların sistemləşdirilməsi münaqişənin həllində açar rolundadır. Vasitəçilik prosesində iştirak edən tərəflərin rolunun müəyyənləşdirilməsi məsələsinə diqqət çəkən ilk tədqiqatçılardan Chris Mitchell öz konsepsiyasında tərəflərin rollarının sülh prosesinə uyğun şəkildə inkişaf etdirilməli olduğunu göstərib. Onun da qeyd etdiyi kimi, vasitəçilik çoxaktorlu proses olmaqla yanaşı həm də daxildə bir-birini tamamlayandır".
Həmsöhbətimizin sözlərinə görə, Qafqaz regionu tarix boyunca qeyri-sabitlik, ərazi münaqişələri və geosiyasi rəqabətlə xarakterizə olunub: "Regionda baş verən münaqişələr hələ də təhlükəsizlik və sabitlik üçün əsas çağırışlardan biri olaraq qalmaqdadır. 2020-ci il müharibəsindən sonra yaranan yeni geosiyasi reallıqlar sülh prosesinə aktorların cəlbinə gətirib çıxarıb. Bu kontekstdə Gürcüstanın regiondakı güc balansına, danışıqların dinamikasına təsiri qeyd oluna bilər. Gürcüstanın həm Azərbaycan, həm Ermənistanla qarşılıqlı maraqlara əsaslanan, balanslaşdırılmış münasibətlərinin mövcudluğu onun neytral vasitəçi kimi çıxış etməsini asanlaşdırır, həmçinin qərəzsiz aktor kimi çıxış etməsinə şərait yaradır. Gürcüstanın təklif etdiyi Tbilisi platforması danışıqlar prosesində şəffaf və texnokratik mühitin formalaşmasına gətirib çıxara bilər. Belə ki, bu prosesdə iştirak edən Gürcüstan üçün Abxaziya və Cənubi Osetiya problemi məsələsi aktual olduğundan vasitəçi kimi məsələnin həssas tərəfləri bir dövlət olaraq ona daha çox yaxındır. Digər tərəfdən mədəni, dini, regional qonşuluq və tarixi münasibətlərin dərinliyi onun vasitəçilik rolunu daha qəbulolunan edir. Bu səbəblərdən danışıqlar prosesinin müxtəlif mövzularda aparılması da vasitəçilik prosesini praktiki etməkdədir".
"Nəticə etibarilə Gürcüstanın vasitəçi kimi çıxış etməsi həm də regiondakı diplomatik dinamikanın yenilənməsi deməkdir. Bu təşəbbüsün qarşılıqlı şəkildə balanslaşdırılmış münasibətlərə, tarixi yaxınlığa əsaslanması isə prosesin effektivliyindən xəbər verir. Eyni zamanda deyə bilərik ki, bu addımla xarici aktorların təsiri azaldılaraq minimuma endiriləcək və ən əsası isə regiondaxili problemlərin həlli üçün bizə yeni olan diplomatik mexanizmlərin işə qoyulmasına təkan verəcəkdir. Gürcüstanın neytral vasitəçi kimi rolu yalnız Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin normallaşmasına deyil, bütövlükdə Qafqazda dayanıqlı sülhün bərqərar olmasına töhfə verə bilər”, - o bildirib.
Nicat Rüstəmzadə
14:52 06.08.2025
Oxunuş sayı: 4982
