Bundan sonra ABŞ başqa dövlətlərin daxili işlərinə qarışmamalıdır - AÇIQLAMA
ABŞ-ın uzun illərdir dünyada demokratiyanın keşikçisi kimi çıxış edən xarici siyasət xəttində mühüm dönüş baş verir. Artıq Vaşinqton xarici ölkələrdə keçirilən seçkilərin demokratikliyi ilə bağlı rəsmi mövqe bildirməkdən imtina edir. Yeni qaydalara əsasən, yalnız ABŞ-ın “aydın və inandırıcı” milli maraqlarına toxunulan hallarda bu barədə bəyanatlar veriləcək. Ekspertlər bu yanaşmanı Vaşinqtonun beynəlxalq demokratik dəyərlərin təşviqindən geri çəkilməsi kimi qiymətləndirirlər. Bu qərar ABŞ-ın hegemonluğuna, dünyadakı qlobal siyasi proseslərə necə təsir göstərə bilər?
Politoloq Elçin Xalidbəyli məsələ ilə bağlı Crossmedia.az-a açıqlama verib. Onun sözlərinə görə, ABŞ Dövlət Departamentinin bu açıqlaması bir daha təsdiqləyir ki, ABŞ indiyədək dünya dövlətlərinin daxili işlərinə mütəmadi şəkildə qarışıb. Lakin burada önəmli məqam ondan ibarətdir ki, ABŞ Dövlət Departamenti bəyan edir - seçkilərin ədalətli olub-olmamasına dair artıq münasibət bildirməyəcək: “Ancaq ABŞ Dövlət Departamenti onu da etiraf etməlidir ki, bu vaxta qədər təkcə seçkilərin ədalətli və ya ədalətsiz keçirilməsi ilə bağlı münasibət bildirməklə kifayətlənməyib. ABŞ bir çox ölkələrdə hakimiyyətlərin dəyişdirilməsinə yönəlik addımlar da atıb. Bəzi hallarda isə həmin ölkələrin xalqlarının siyasi iradəsinə kobud şəkildə müdaxilə edib. Bunun sübutu kimi ABŞ-a bağlı bəzi qurumların, o cümlədən Soros Fondunun dəstəyi ilə baş tutan “rəngli inqilablar”ı göstərmək olar.
Bu isə o deməkdir ki, əgər Ağ Ev bu qərara gəlibsə, bundan sonra ABŞ başqa dövlətlərin daxili işlərinə qarışmamalıdır. Rəngli inqilablar dövrü artıq arxada qalmalıdır. Eyni zamanda ABŞ Dövlət Departamenti açıq şəkildə etiraf edib ki, indiyədək başqa dövlətlərin daxili işlərinə, xüsusilə də digər xalqların siyasi iradəsinə kobud şəkildə müdaxilə edib. İndi isə bu siyasətə son qoymaq qərarına gəlib.
Üstəlik, ABŞ Dövlət Departamenti onu da etiraf etməlidir ki, indiyə qədər seçkilərin ədalətli olub-olmaması ilə bağlı verdiyi bəyanatlar məqsədyönlü xarakter daşıyıb. Belə ki, əgər hər hansı ölkədə ABŞ-nin maraqlarına uyğun siyasi qüvvələr seçkilərdə qalib gəlirdisə, həmin ölkələrdə keçirilən seçkilər saxtakarlıq faktlarına baxmayaraq ədalətli elan olunurdu”.
Politoloqun sözlərinə görə, əgər hər hansı bir ölkədə ədalətli seçkilər keçirilib və bu seçkilər nəticəsində ABŞ-ın maraqlarına zidd olan qüvvələr hakimiyyətə gəlirdisə, bu zaman ABŞ adətən bəyan edirdi ki, həmin ölkədə seçkilər saxtalaşdırılıb və ədalətli olmayıb: “Yəni, ABŞ-ın “ədalətli seçki” standartları əslində yalnız öz maraqlarını ifadə edib və digər dövlətlərin maraqlarına qarşı sarsıdıcı zərbə xarakteri daşıyıb.
Bu baxımdan belə hesab etmək olar ki, ABŞ Dövlət Departamenti nəhayət bu məsələni rəsmi şəkildə etiraf edib. Eyni zamanda, bu bəyanatla ABŞ öz üzərinə bir öhdəlik də götürür: bundan sonra analoji addımlar atılmayacaq və digər ölkələrin daxili işlərinə müdaxilə edilməyəcək.
Digər önəmli məqam ondan ibarətdir ki, Tramp administrasiyası bu açıqlama ilə “ədalətli seçki”, “demokratiya” və digər bu kimi dəyərlərlə həyata keçirilən siyasi manipulyasiyalardan imtina etmə niyyətində olduğunu göstərir. Çünki indiyə qədər ABŞ-ın demokratiya anlayışı yalnız siyasi manipulyasiyalardan ibarət idi. ABŞ-a yaxın siyasi qüvvələrin idarə etdiyi ölkələr “demokratik dövlətlər” kimi tanınırdı, əks mövqedə olan ölkələr isə “avtoritar rejimlər” kimi təqdim olunurdu. Bu isə beynəlxalq müstəvidə ciddi ədalətsizlik və manipulyasiya mühiti yaradıb.
Bu baxımdan hesab etmək olar ki, əgər ABŞ Dövlət Departamenti özü üçün müəyyən etdiyi bu öhdəliyə sadiq qalsa, bu, dünya dövlətlərinə və xalqlarına qarşı hörmətli yanaşma nümunəsi olar. Heç bir dövlətin daxili işlərinə və daxili siyasi proseslərinə müdaxilə etmək olmaz. Bu, həm beynəlxalq hüquq normalarına ziddir, həm də qlobal sabitlik üçün təhlükədir. ABŞ-ın nəhayət doğru yola qayıtması isə, şübhəsiz, beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən müsbət qarşılanmalıdır”.
Həmayıl
10:53 26.07.2025
Oxunuş sayı: 2451
