“Dünyanı idarə edən nəhəng şəxslər müharibəyə xalabacı oyun kimi baxırlar” - Professor
Dünya iqtisadiyyatı və Azərbaycan
Artıq bir neçə ildir ki, dünya dinclik tapmır. Müxtəlif regionlar belə demək mümkünsə, "qaynayır". Bir dövlətin dediyi "digətinin boğazından keçmir". Az qala, hər günümüzü yeni müharibə, hərbi toqquşma xəbəri ilə açırıq.
Bu savaşlar, əlbəttə, müəyyən sosial- iqtisadi təsirlərlə yadda qalır.
Məsələ barədə Crossmedia.az-a danışan Milli Məclisin dörd çağırış deputatı, iqtisad elmləri doktoru, professor Rüfət Quliyevin fikrincə, bəzi dairələr müharibələri olduqca rahat şəkildə başladır və eyni rahatlıqla da yekunlaşdırılır: "Lakin reallıqda heç bir müharibə tam başa çatmır. Bu günədək baş verən hərbi qarşıdurmalar – təxminən 20 ölkə arasında olan silahlı toqquşmalar – hələ də tüstülənməkdədir, yəni tam həllini tapmayıb. Bu gün bəzi ölkələr, məsələn, İran, İsrail və ABŞ, eyni anda “qələbə bizimlədir” bəyanatları verirlər. Hətta İranda bayram keçirilib, on minlərlə insan küçələrə çıxaraq İsrailin geri çəkildiyini iddia edib. Amma nəzəri baxımdan ola bilməz ki, hər kəs eyni anda udsun.
Onun fikrincə, bu cür bəyanatların fonunda mühüm suallar ortaya çıxır: "Bu qədər insan tələfatına, iqtisadi və maliyyə itkilərinə kim cavabdehdir? Xalqlar ağır maddi duruma düşür, müharibə təkcə həmin ölkələri deyil, qonşu dövlətləri də iqtisadi baxımdan sarsıdır.NATO-nun son toplantısında artıq qərar qəbul olunub – 1,5 trilyon dollarlıq vəsait ayrılacaq ki, bu blok Rusiya ilə müharibəyə hazır vəziyyətdə olsun. Bu məbləğə nəzarət edilə bilmir və onun şəffaflığına inam yoxdur.
Artıq NATO ölkələri hərbi xərcləri ÜDM-in 3 faizinə qədər artırıblar və bu rəqəmin 3,5 faizə qədər yüksəldilməsi planlaşdırılır. Hərbi infrastruktur və sərhədlərlə bağlı işlər üçün əlavə 1,5 faiz vəsait ayrılacaq. Bu addımlar qtisadiyyat üçün təhlükəli nəticələr doğuracaq. Bu, birmənalı inflyasiyaya gətirib çıxardacaq. Sözügedən vəsait yalnız sosial sahələrdən, səhiyyə və əhalinin rifahına ayrılmış büdcədən götürülə bilər. Halbuki bu ölkələrdə iqtisadi artım zəifdir, bəzi hallarda yalnız 1,5 faiz civarındadır. Ona görə də bu artımın mənbəyi sonda vətəndaşın ciblərinə təsir edəcək. Əgər Rusiya kifayət qədər hərbi və iqtisadi gücə malik olsaydı, Ukrayna ilə müharibəni bu qədər uzun çəkmədən yekunlaşdırardı. Qərb ölkələrinin ritorikasında Rusiyanın sabah müharibəyə başlayacağı iddia olunur, lakin bu real deyil.
Rusiya uzunmüddətli müharibə aparmağa qadirdir, çünki ölkənin yeraltı və yerüstü sərvətləri dünyanın 40 faizini təşkil edir. Lakin mövcud iqtisadi vəziyyətdə Rusiyanın başqa bir ölkəyə qarşı yeni hərbi addım atması ona baha başa gələ bilər və bu, hətta məğlubiyyətlə nəticələnə bilər".
R. Quliyev bildirib ki, Qərb mediası bu məsələdə “xoxanlıq” siyasəti yürüdür – yəni Rusiyanı daha təhlükəli göstərməyə çalışır: "Xüsusən Baltikyanı ölkələr bu məsələdə canfəşanlıq edirlər. Halbuki onların birgə 30-35 minlik ordu çıxarmağa belə çətinliklə nail olarlar. Polşa, Almaniya və bəzən Fransa da bu prosesdə fəallıq göstərir. Fransa Prezidenti Emmanuel Makronun siyasi xətti qeyri-stabildir. Bu, yalnız onun yox, beynəlxalq siyasətçilərin də mövqeyidir.Bəs BMT-nin fəaliyyəti nədən ibarətdir? Əgər bu təşkilat öz qərarlarını müdafiə və icra edə bilmirsə, dişsiz və təsirsiz struktura çevrilir. Bütün bu gərginliklərin fonunda insanlar daha çox beynəlxalq nizam-intizamın, diplomatiyanın bərpası və sağlam münasibətlərin qurulması haqqında düşünməlidirlər. Hazırda dünya çox böyük fəlakətlərlə üz-üzədir – Rusiya-Ukrayna müharibəsi, İran-İsrail qarşıdurması, ABŞ-nin İranı bombalaması və s. Bu hadisələr bəzən uşaq oyununa bənzəyir, çünki dünya gücləri məsuliyyət hiss etmədən, şəxsi maraqlar naminə münaqişə alovunu artırırlar. Azərbaycan bu proseslərdən kənarda dayanaraq sabitliyi qorumağı bacarır. Ermənistanla sülh müqaviləsi imzalandıqdan sonra Azərbaycan daha çox maddi və siyasi resurslara sahib olacaq, bu da Qarabağ və Zəngəzurda bərpa və inkişaf proseslərini sürətləndirəcək".
Fatimə Nəbiyeva
15:19 25.06.2025
Oxunuş sayı: 8519
