Bu təşəbbüs rəmzi xarakter daşımamalıdır
Türk dünyasının hüquqi inteqrasiyası istiqamətində növbəti real addım Bakıda gerçəkləşib. Belə ki, bu gün paytaxtımız mühüm bir hadisəyə ev sahibliyi edib: Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) Məhkəmə Şuraları sədrlərinin 3-cü iclası çərçivəsində təşkilata üzv ölkələrin Məhkəmə Şuraları Şəbəkəsinin Əsasnaməsi imzalanıb. Bu sənəd, üzv dövlətlər arasında ədliyyə sahəsində əməkdaşlığın və qarşılıqlı hüquqi dəstəyin möhkəmləndirilməsi baxımından yeni bir mərhələnin başlanğıcını simvolizə edir.
Qeyd edək ki, imzalanma mərasimində Azərbaycanın yüksək məhkəmə orqanlarının rəhbərləri ilə yanaşı, digər türk dövlətlərinin nüfuzlu hüquq nümayəndələri də iştirak edib.
Mövzu ilə bağlı Crossmedia.az-a açıqlama verən BDU-nun hüquq fakültəsinin müəllimi, hüquq üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Əlövsət Allahverdiyev ilk olaraq bildirib ki, TDT-yə üzv ölkələrin Məhkəmə Şuraları Şəbəkəsinin yaradılması türk dövlətləri arasında hüquqi inteqrasiyanın vacib bir mərhələsidir: “Hazırda məhkəmə sistemləri yalnız milli çərçivədə deyil, həm də regional və qlobal əməkdaşlıq kontekstində inkişaf etdirilməlidir. TDT çərçivəsində bu cür bir şəbəkənin yaradılması, bir tərəfdən məhkəmə sistemləri arasında peşəkar dialoqu gücləndirmək, digər tərəfdən isə hakimlərin fəaliyyətinə dair ortaq prinsiplər və standartlar formalaşdırmaq məqsədini daşıyır. Təşəbbüsə Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Özbəkistan Məhkəmə-Hüquq Şuraları qoşulub. Türkmənistan hələlik müşahidəçi statusundadır. Bu ölkələrin hər birində məhkəmə-hakim sistemi dövlətin mühüm sütunu sayılır və onların şuraları hakimlərin təyinatı, intizam məsuliyyəti və təlimi ilə məşğuldur. Əsasnamə layihəsində müəyyən olunmuş mexanizmlərə əsasən, üzv ölkələr arasında təcrübə mübadiləsi və ortaq təlimlər təşkil olunması, əlaqələndirici işçi qruplar yaradılması, rəqəmsal ədliyyə texnologiyaları üzrə birgə layihələrin hazırlanması, hər il bir ölkədə şəbəkə konfransının keçirilməsi və hüquqi məsələlər üzrə ortaq bəyannamələrin qəbul edilməsi planlaşdırılır”.
Hüquqşünasın sözlərinə görə, Azərbaycan bu təşəbbüsə ilk gündən ciddi dəstək verir: “2024-cü ilin dekabrında Ankarada keçirilmiş ilk texniki iclasda Azərbaycan nümayəndə heyəti aktiv iştirak edib. Növbəti konfransa 2025-ci ildə Bakıda Azərbaycanın ev sahibliyi etməsi qərara alınıb. Bu, Azərbaycan üçün həm hüquqi, həm də diplomatik baxımdan əhəmiyyətli hadisədir. Azərbaycan artıq elektron məhkəmə, "smart court" və vətəndaşlar üçün onlayn müraciət sistemləri ilə bağlı uğurlu təcrübəyə malikdir. Bu təcrübəni digər türkdilli dövlətlərlə bölüşmək niyyətindədir. Hesab edirəm ki, bu təşəbbüs sadəcə rəmzi xarakter daşımamalıdır; tərəflər də bu məsələyə funksional yanaşırlar. Perspektivdə məhkəmə müstəqilliyinin qorunması üzrə ortaq yanaşmaların formalaşması, hakimlərin etik kodeksi və davranış standartları üzrə vahid yanaşmaların inkişaf etdirilməsi, hüquqşünasların və hakimlərin birgə təlimləri, seminarlarda iştirak imkanlarının genişləndirilməsi, qarşılıqlı hüquqi yardım və məlumat mübadiləsi mexanizmlərinin gücləndirilməsi, gələcəkdə mübahisələrin alternativ həlli, arbitraj və mediatorluq sahələrində əməkdaşlığın inkişafı da nəzərdə tutula bilər. Bir sözlə, bu təşəbbüsdən gözləntilər çox böyükdür. Əsasnamənin rəsmi şəkildə imzalanması, şəbəkənin daimi katibliyinin yaradılması və gələcək fəaliyyət planının təsdiqlənməsi gözlənilir. Azərbaycan üçün bu konfrans həm rəhbərlik etdiyi texnoloji məhkəmə islahatlarının təqdimatı, həm də regional liderlik iddiasının hüquqi müstəvidə göstərilməsi baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır”.
Nəzrin Salmanova
19:44 19.06.2025
Oxunuş sayı: 827
