"Ortaq Türk əlifbası layihəsi gecikdirilmədən həyata keçirilməlidir, çünki..."- Açıqlandı
Bu gün Türk dövlətlərinin ən aktual məsələlərindən biri ortaq türk əlifbası ilə bağlıdır. Türk Dövlətləri Təşkilatının
baş katibinin müavini Ömər Kocaman bu yaxınlarda sözügedən məsələnin 2026-cı ildə Bakıda keçiriləcək konqresdə birdəfəlik həll olunacağını bildirib. Bu, o deməkdir ki, yaxın illərdə türk xalqları bir - birilərini daha yaxşı başa düşəcək, yazılı mətnləri daha yaxşı oxuya biləcək. Beləliklə, türk dövlətləri və xalqları arasında inteqrasiya da güclənəcək.
Mövzu ilə bağlı Crossmedia.az-a danışan professor Rafail Əhmədli ortaq türk əlifbasının tarixi əhəmiyyətindən və onun türk xalqları üçün yaratdığı zərurətdən söz açıb:
"19-cu əsrin sonları, 20-ci əsrin əvvəllərində böyük fikir adamlarımız – İsmayıl bəy Qaspıralı, Əhməd bəy Ağaoğlu, Əli bəy Hüseynzadə və digər ziyalılarımız bu məsələni gündəmə gətirmişdilər. Bu mövzu o dövrdən müzakirə olunur, indi də aktuallığını qoruyur. Ortaq əlifba müxtəlif dövlətlərin ərazisində yaşayan türkdilli xalqlar və dövlətlər üçün olduqca əhəmiyyətli və əlverişli bir ideyadır. Bu, nəinki aktualdır, hətta zəruridir. Çünki türk xalqlarının bir-birini daha yaxşı anlaması üçün ortaq əlifba mütləqdir".
Professor əlavə edib ki, tarixən türk xalqları müxtəlif dövlətlərin tərkibində olub, müxtəlif ideologiyaların təsirinə məruz qalıb və fərqli əlifbalarla yazıb: "Hazırda Çin, İran, Rusiya, Moldova və bir sıra ölkələrdə yaşayan türklər də müxtəlif əlifbalardan istifadə edirlər. Buna görə də ortaq əlifba həm ləhcələrin uyğunlaşmasına, həm də türkdilli xalqların bir-birini daha yaxşı anlamasına kömək edəcək".
Dil fərqlərinə toxunan R.Əhmədli bəzi sözlərin yanlış başa düşülə biləcəyini vurğulayıb:
"Məsələn, Anadolu türklərində "X" səsi yoxdur. Biz "xırıldamaq" sözünü işlətdikdə, onlar bunu "hırıldamaq" kimi başa düşə bilərlər. Bu iki söz tam fərqli mənaya gəlir Ortaq əlifba olmadığı üçün bəzi sözlər fərqli cür tələffüz edilir və nəticədə başqa məna ifadə edə bilir. Buna görə də ortaq türk əlifbası layihəsi nəinki aktualdır, hətta gecikdirilmədən həyata keçirilməlidir".
Fatimə Məmmədova
15:07 26.03.2025
Oxunuş sayı: 12665
