ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin döyüş hazırlığı antirekorda imza atdı
ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin (HHQ) döyüş hazırlıq səviyyəsi 2024-cü ildə son on ilin ən aşağı səviyyəsinə düşüb və bəzi göstəricilərə görə, hətda bu, son 20 ilin ən pis nəticəsidir.
Crossmedia.az bu məsələylə bağlı xarici KİV-ə istinadən məlumat verir.
Air & Space Forces Magazine jurnalının məlumatına görə, ABŞ HHQ aviasiyasının bütün növləri üçün orta döyüş hazırlıq göstəricisi 2024-cü maliyyə ilində 67,15% təşkil edib. Bu, 2023-cü ildəki 69,92%-dən və 2022-ci ildəki 71,24%-dən aşağıdır.
Məlumatların mövcud olduğu 2004–2006 və 2012–2024-cü illərlə müqayisədə, ən aşağı səviyyədədir.
Bir hərbi təyyarə əgər əsas vəzifələrindən ən azı birini yerinə yetirə bilirsə “döyüş tapşırıqlarına hazır” sayılır.
Məsələn, F-35A təyyarələri üçün bu tapşırıqlar hava hücumundan müdafiə, radioelektron müharibə, yerüstü hədəflərə hücum və kəşfiyyat missiyalarını əhatə edir.
Bölmələr üzrə döyüş hazırlıq göstəriciləri
1. Strateji bombardmançılar
Bütün B-1B, B-2 və B-52 bombardmançıları 50%-dən aşağı döyüş hazırlığı göstərib. B-1B-nin göstəriciləri az da olsa yaxşılaşıb, lakin B-2 və B-52-də cüzi eniş qeydə alınıb. Bütün dəyişikliklər 1,5%-dən çox olmayıb.
2. Döyüş təyyarələri
• F-15C və F-15D təyyarələrinin hazırlıq səviyyəsi 33% və 55%-dən müvafiq olaraq 52,9% və 63,7%-ə yüksəlib. Bu, köhnə və çox istifadə edilmiş təyyarələrin istismardan çıxarılması ilə bağlıdır.
• Yeni F-15EX-lərin döyüş hazırlıq göstəricisi 83,1%-dir, lakin hazırda onların sayı cəmi 8 ədəddir.
• F-22 qırıcılarının döyüş hazırlığı 52%-dən 40,2%-ə düşüb (iki il əvvəl bu göstərici 57,4% idi). HHQ 32 ədəd ən zəif F-22-ni istismardan çıxarmaq istəsə də, Konqres bunu ən azı 2028-ci ilə qədər qadağan edib.
• F-35A-nın döyüş hazırlığı 51,5%-ə qalxıb (0,5% artım). Artımın ehtiyat hissələrinin daha asan əldə olunması ilə bağlı olduğu düşünülür, çünki keçən il onlarla yeni F-35 təyyarəsinin tədarükü gecikmişdi.
3. Hərbi-nəqliyyat aviasiyası və yanacaq tankerləri
• Hərbi-nəqliyyat təyyarələri arasında ən yüksək döyüş hazırlığına malik bölmə ABŞ Hava Mobil Komandanlığıdır (75-100%).
• C-5M Galaxy ağır nəqliyyat təyyarəsi 2023-cü ildəki 46%-dən 48,6%-yə yüksəlib, lakin bu, hələ də 2022-ci ilin göstəricilərindən aşağıdır.
• Yanacaq doldurma təyyarələri üçün döyüş hazırlıq göstəriciləri 60-70% arasında dəyişib.
• KC-46 tankeri 2023-cü ildə 65% olsa da, 2024-cü ildə 61%-ə düşüb.
4. Kəşfiyyat və xüsusi missiya aviasiyası
• CV-22 Osprey konvertoplanının döyüş hazırlığı cəmi 30,45% təşkil edib. Bunun əsas səbəbi 2024-cü ildə baş verən qəza sonrası uzun müddətli uçuş qadağasıdır.
• MH-139A Grey Wolf helikopteri, hələ tam istifadəyə verilməsə də, ilk dəfə 40,6% döyüş hazırlığı göstəricisi ilə qeydə alınıb.
• EC-130H kəşfiyyat təyyarəsi 33%-dən 42%-ə yüksəlib, lakin HHQ bu təyyarələri yeni EA-37 ilə əvəz etməyi planlaşdırır.
• RQ-4 Global Hawk PUA-sı döyüş hazırlığını 50%-dən 64,6%-yə yüksəldib.
• E-3G AWACS erkən xəbərdarlıq təyyarəsinin göstəricisi 55,7%-ə düşüb. Bu modelin 2030-cu illərin əvvəlində E-7 Wedgetail ilə əvəz olunması planlaşdırılır.
• E-4B Nightwatch hava komanda mərkəzi təyyarəsinin göstəricisi isə 60%-dən 61,2%-ə yüksəlib.
5. Təlim təyyarələri
• T-1A təyyarələrinin döyüş hazırlığında kiçik artım müşahidə edilsə də, AT-38 və T-38-də eniş qeydə alınıb.
• T-6 Texan II təyyarəsinin hazırlıq səviyyəsi 53,4%-ə düşüb.
• HHQ, aşağı göstəriciləri pilotların hazırlanmasında geriləmənin əsas səbəblərindən biri kimi qiymətləndirir.
Nəticə
ABŞ HHQ-nin döyüş hazırlığının son illərdə sistemli şəkildə azaldığı müşahidə olunur. Xüsusilə, strateji bombardmançılar və F-22 kimi əsas qırıcılar üçün göstəricilər kritik həddə çatıb.
Bəzi hallarda köhnə və istismar müddəti bitmiş təyyarələrin çıxarılması döyüş hazırlığını artırsa da, ümumi sistematik problemlər – təmir, texniki xidmət və ehtiyat hissələrinin gecikməsi – bu göstəricilərin azalmasına səbəb olub.
Pilotların hazırlıq səviyyəsinin azalması və yeni platformaların tam istifadəyə verilməməsi ABŞ HHQ-nin döyüş qabiliyyətinə ciddi təsir göstərə bilər.
Müxtəlif faktorlar, o cümlədən maliyyələşdirmə məhdudiyyətləri, infrastrukturun köhnəlməsi və logistika problemləri bu prosesdə əsas rol oynayır. Əgər mövcud tendensiya davam etsə, HHQ-nin effektivliyi gələcək illərdə daha da aşağı düşə bilər.
11:05 15.03.2025
Oxunuş sayı: 546
