Uşaqların pis davranışları: qəzəb və sərtliyin gözlənilməz psixoloji təsirləri və həll yolları
Uşaqların sərt və ya qəzəbli davranışları, valideynləri narahat edə bilər, amma bu davranışların arxasında yatan səbəbləri anlamaq, onları düzgün şəkildə idarə etmək üçün çox vacibdir. Hər uşaq müxtəlif şəraitlərdə fərqli reaksiyalar verir, amma bütün hallarda, pis davranışların səbəbini anlamaq valideynlər üçün ilk addım olmalıdır. Bu yazıda, uşaqlarda qəzəb və sərtlik davranışlarının səbəbləri, bu vəziyyətlərlə necə başa çıxılacağı və valideynlərə kömək edəcək praktiki yanaşmalar haqqında danışılacaq.
Uşağınızın qəzəbini nə təşkil edir?
Qəzəb, uşaqların özlərini ifadə etmə yollarından
biridir. Ancaq bu, onların təcrübələrini başa düşməyin və onları düzgün bir şəkildə
dəstəkləməyin əhəmiyyətini göstərir. Bəzən uşaqlar qəzəbli olur, çünki həyatlarında
böyük dəyişikliklər baş verir: məktəbdəki çətinliklər, ailə içindəki problemlər,
dostluq münasibətlərindəki gərginliklər və ya sosial mühitdəki stress. Əgər bu
səbəblər düzgün şəkildə qiymətləndirilməzsə, uşaqların qəzəbi, onları daha da
izah edilə bilməyən bir şəkildə göstərmələrinə səbəb ola bilər.
Sərtlik və qəzəb: bir-birindən fərqli anlamlar
Qəzəb və sərtlik, uşaqların duyğusal vəziyyətlərini əks
etdirən davranışlardır, amma bunlar fərqli şeylərdir. Qəzəb, adətən, bir şəxsə
və ya hadisəyə qarşı güclü emosional reaksiyadır və uşağın şəxsiyyətindəki bir
parçasıdır. Sərtlik isə, uşağın özünü göstərmək üçün seçdiyi bir strategiya ola
bilər. Uşaq, əgər özünü güvənli hiss etmirsə və ya mənfi emosional hallarla
qarşılaşıbsa, sərtlik onun həyatındakı təzyiqi idarə etmək üçün bir vasitə
halına gəlir.
Valideynlər nə etməlidir? Uşağın qəzəbinə qarşı empati və dəstək
Valideynlər, uşaqlarının qəzəbini idarə etməkdə ən təsirli
rol oynayan şəxslərdir. İlk addım, uşağın hisslərini düzgün başa düşməkdir.
Empati qurmaq, uşağın duyğularını anlamaq və ona düzgün dəstək göstərmək
vacibdir. Məsələn, uşağınız qəzəbli olduqda, ona “Bu, nə üçün belə hiss edirsən?”
sualını vermək, onların hisslərini ifadə etməyə və rahatlamalarına kömək edəcəkdir.
Bu, uşağın öz hisslərini başa düşməsinə və onları daha sağlam şəkildə ifadə etməsinə
imkan tanıyır.
Uşağın sərt davranışlarını idarə etmək üçün də müxtəlif
yanaşmalar mövcuddur. Valideynlər uşağa bu cür davranışların nəticələrini başa
salmalı və düzgün davranışları təşviq etməlidirlər. Məsələn, uşağa sərt
davranışlarının başqalarına necə təsir etdiyini anladaraq, onları daha müsbət
reaksiyalar göstərməyə təşviq etmək lazımdır. Həmçinin, mükafatlandırma sistemi
də istifadə oluna bilər; uşağın müsbət davranışları üçün ona mükafat vermək, gələcəkdə
bu cür davranışların təkrarlanmasına səbəb olacaq.
Uşaqlarda psixoloji sağlamlığı təmin etmək: qorxu və stressin idarə edilməsi
Uşaqların pis davranışlarının bir çoxu, onların
içində yaşadıqları qorxu və stressdən qaynaqlanır. Uşaqların sağlam psixoloji
inkişafı üçün ən önəmli faktorlardan biri, onların qorxularını düzgün şəkildə
idarə etmələridir. Valideynlər, uşaqlarının stress vəziyyətlərindən necə
çıxacağını öyrətmək üçün onlara uyğun yanaşmalar təqdim etməlidirlər. Sadə nəfəs
məşqləri, rahatlama texnikaları və düşüncələrini daha müsbət bir şəkildə yönləndirmək
uşağın stresslə başa çıxma qabiliyyətini gücləndirə bilər.
Uşaqların davranışlarına psixoloji baxış: Qəzəbin arxasında nə yatır?
Qəzəb, uşaqların ən çox qarşılaşdıqları emosional
hallardan biridir. Ancaq bu hissin arxasında daha dərin psixoloji səbəblər gizlənə
bilər. Məsələn, özünü ifadə etməyi çətinləşdirən bir uşaq, duyğusal problemləri
olan bir şəxsə qarşı daha sərt davranışlar sərgiləyə bilər. Uşaqların qəzəbini
anlamaq üçün onların psixoloji vəziyyətlərini dərk etmək lazımdır. Valideynlər,
uşaqlarına doğru zamanda düzgün dəstək verərək, bu davranışların altındakı səbəbləri
anlamalarına kömək edə bilərlər.
Uşağınıza həqiqətən kömək edirsiniz?
Uşağın qəzəbi və sərt davranışlarını idarə etmək, valideynlər üçün mürəkkəb bir proses ola bilər. Ancaq doğru yanaşmalarla və empati ilə uşağınızın davranışlarını daha yaxşı idarə edə və onun psixoloji inkişafını dəstəkləyə bilərsiniz. Uşaqların psixoloji sağlamlığı, valideynlərin bu davranışlara necə yanaşdığından asılıdır. Əgər valideynlər uşaqlarının hisslərini doğru şəkildə anlaya və onları düzgün yönləndirə bilərlərsə, o zaman uşaq daha sağlam bir psixoloji inkişaf göstərəcək və gələcəkdə daha güclü və təhlükəsiz bir şəxsiyyətə sahib olacaqdır.
Aysu Həsənova
Klinik psixoloq
14:47 30.01.2025
Oxunuş sayı: 1549