Azərbaycanda “Xüsusi icra məmurları” institutu yaradılır
Prezident İlham Əliyev “Xüsusi icra məmurları haqqında” Qanunu təsdiqləyib. Yeni qanunla ölkəmizdə məhkəmə və digər orqanların qərarlarının icrasının daha çevik və səmərəli həyata keçirilməsi məqsədilə qarışıq modelə keçid planlaşdırılır. 2026-cı ildən tətbiqi nəzərdə tutulan bu modeldə icra işlərini həm dövlət, həm də xüsusi icra məmurları yerinə yetirəcək. Bu addım icra proseslərinin sürətlənməsinə, vətəndaş məmnunluğunun artırılmasına, yeni iş yerlərinin yaradılmasına və dövlət aparatının optimallaşmasına xidmət edəcək.
Hüquqşünas Xəyalə Hənifəli Crossmedia.az - a açıqlamasında bildirib ki, xüsusi icra məmurları dövlət qulluqçusu sayılmasa da, dövlət tərəfindən verilmiş səlahiyyətlərlə məhkəmə qərarlarının icrasını həyata keçirəcəklər:
“Dövlət icra məmurları Ədliyyə Nazirliyinin tabeliyində çalışan dövlət qulluqçularıdır. Xüsusi icra məmurları isə müstəqil şəkildə fəaliyyət göstərirlər. Onlar dövlət büdcəsindən maaş almırlar, gördükləri işdən əldə etdikləri xidmət haqqı ilə maliyyələşirlər. Fəaliyyət ödənişli olsa da, dövlət bu sahəyə nəzarət edəcək".
Fəaliyyətə başlama prosesi
Hüquqşünas qeyd edib ki, qanun qüvvəyə minməsinə baxmayaraq, xüsusi icra məmurları dərhal işə başlamayacaq. Onların fəaliyyətə başlaması üçün aşağıdakı mərhələlərdən keçməsi nəzərdə tutulur:
1. Qaydaların hazırlanması – Ədliyyə Nazirliyi və digər qurumlar icra prosesinin necə aparılacağına dair normativ sənədlər hazırlayacaq.
2. Müsabiqə – Namizədlər test və müsahibə mərhələlərindən keçəcək. Təhsil, təcrübə və etik tələblər qoyulacaq.
3. Təlim və andiçmə – Qəbul edilən şəxslər ən azı 3 aylıq təlim keçəcək, sonra rəsmi and içəcəklər.
4. Reyestrə daxil edilmə – Onların adları “Xüsusi İcra Məmurları Reyestri”nə salınacaq və şəhadətnamə veriləcək.
5. Rəsmi fəaliyyət – Bundan sonra məhkəmə qərarlarının icrasına başlaya biləcəklər.
Səlahiyyətləri
Xüsusi icra məmurları dövlət icra məmurlarının səlahiyyətlərinin əksər hissəsinə malik olacaqlar.
Onlar aşağıdakı işləri görə biləcəklər:
• Pul tələblərinin icrası (borclar, aliment, mülki və kommersiya mübahisələri)
• Borclunun əmlakını axtarmaq və həbs qoymaq
• Bank hesablarını və maaşları məhdudlaşdırmaq
• Əmlakı satışa çıxarmaq və satmaq
Lakin bəzi həssas sahələr yalnız dövlət icra məmurlarının səlahiyyətində qalacaq. Buraya cinayət işləri üzrə cəzaların icrası, dövlət təhlükəsizliyi ilə bağlı işlər, məişət zorakılığı və məcburi müalicə ilə bağlı xüsusi işlər daxildir.
Maaş və ödəniş sistemi
Xüsusi icra məmurları maaşlarını dövlət büdcəsindən almayacaqlar. Onların gəliri icra etdikləri işlərdən toplanan xidmət haqqından ibarət olacaq. Bu, adətən, borc məbləğinin müəyyən faizi və ya sabit məbləğ kimi müəyyən ediləcək. Borclunun ödədiyi puldan əvvəl xidmət haqqı tutulacaq, qalan hissə isə alacaxlıya veriləcək. Qanunla xidmət haqqı üçün yuxarı hədd müəyyən ediləcək ki, sui-istifadə hallarının qarşısı alınsın.
Üstünlüklər və risklər
Hüquqşünasın sözlərinə görə, xüsusi icra məmurları sistemi bir sıra üstünlüklər gətirəcək:
• İcra proseslərinin daha tez başa çatması
• Vətəndaşın seçim imkanının artması
• Dövlət icra məmurlarının iş yükünün azalması
• Öz hesabına texnika və əlavə resurslardan istifadə imkanı
Bununla yanaşı, bəzi risklər də mövcuddur:
• Xidmət haqqının vətəndaş üçün əlavə xərclər yaratması
• Peşəkarlıq səviyyəsinin hər kəsdə eyni olmaması
• Yeni sistemin ilk illərində təşkilati çətinliklərin yaranması
14:01 15.08.2025
Oxunuş sayı: 7646
