8 avqust və Azərbaycan müxalifəti
Yazılarımızda 8 avqust tarixinə hələ uzun müddət davamlı şəkildə nəzər salacağıq. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Vaşinqton səfəri və səfər zamanı əldə olunmuş nailiyyətlər onlarla, bəlkə də yüzlərlə müstəvidə təhlil və şərh oluna bilər. Sirr deyil ki, konkret siyasi nailiyyətlərin cəmiyyətin ictimai təfəkküründə təsbit olunması və siyasi mövqeyə çevrilməsi məhz ünvanlı təhlil və araşdırmalar vasitəsilə baş verir. Söhbət ideoloji kontekstindən gedən zaman isə ümumiyyətlə nəzəri işləmələr və konkret təbliğat strategiyasının mövcudluğu artıq zərurətə çevrilir.
Bəli, mətbuat olduqca mühüm siyasi amildir, ancaq ideoloji fəaliyyət müstəvisində onun funksiyası məlumatların tirajlanması ilə məhdudlaşır. Bu mənada “informasiya” (məlumat) sanki isti havada bir yel kimi sürətlə əsib keçir, onun təsiri anlıqdır. İdeoloji fəaliyyət isə davamlı olaraq cəmiyyətdə münbit siyasi iqlimi təmin edir. Odur ki, 8 avqust kimi unudulmaz və taleyüklü tarixin ətrafında məhz ideoloji müstəvidə işlər görülməlidir. Əks halda sosial şəbəkə Robin Qudları olan psevdodemokratların qərəz dolu və cılız şərhləri sayəsində Vaşinqton uğurları isti havada qısamüddətli sərin yel kimi tez əsib keçəcək və unudulacaqdır.
Misal üçün çox kiçik, ancaq radikal təfəkkürün mahiyyətini olduqca aydın şəkildə təsvir edən bir epizoda diqqət yetirək. Üzərinə vurulmuş yamaqların çoxluğundan öz ilkin rəngini çoxdan itirmiş sözügedən düşərgənin bayrağını əlindən buraxmayan Kərimli xəstə demaqogiyasında boğularaq qeyd edir: “Sülhlə ölkənin demokratikləşməsi arasında hansı əlaqə var?” Demokratiyanın mahiyyətini bilən şəxs bu cür sual verə bilməz. Demokratiyaya və peşəkar siyasətə heç bir aidiyyəti olmayan xalis demaqoq ucuz manipulyasiyalar naminə cılız hərəkət edərək bu cür sual verə bilər. Sülh mühiti demokratik münasibətlərin mövcudluğunu şərtləndirən və hətta onu mümkün edən prinsipial amildir. Sülh ümumiyyətlə inkişafın təzahürüdür. Bu sadə həqiqəti anlamaq üçün heç də filosof olmağa ehtiyac yoxdur. Yetər ki, vətəndaşı olduğun dövlətin inkişaf və uğurlarına səmimi sevinə biləsən.
Konkret cəmiyyətdə yaşanan həmrəylik mühitinin prinsipial ölçü meyarlarından biri məhz iqtidar-müxalifət dialoqunun mövcudluğudur. Siyasətdə dialoqun əhəmiyyəti sülhün mövcudluğu qədər önəmlidir. Əlbəttə ki, sülhü anlamayan həmrəyliyə də dəyər verə bilməz. Radikal təfəkkürün “parlaq” daşıyıcısı olan adını çəkdiyimiz bu demaqoq artıq çoxdandır ki, sağlam siyasi münasibətlər müstəvisində “geridönməz nöqtəni” keçib. Onun islah olunmasına heç ümid belə yoxdur. İstifadə etdiyi emosional ritorika sadəcə içindəki ideoloji vakuum və xain xislətinin pərdələnməsinə xidmət edir.
Bilmək lazımdır ki, ucuz demaqogiyanın peşəkar və demokratik müxalifətçiliyə heç bir aidiyyəti yoxdur. Əksinə, məsuliyyətsiz və qərəzli demaqogiya ilk növbədə radikal təfəkkürün əlamətləridir. Demaqogiyaya daha çox siyasi alver ilə məşğul olanlar arasında təsadüf olunur. Qeyd olunan təsbit sadə siyasi aksiomdur. Ona görə də ucuz demaqoqların populist fəaliyyətinin dövlət və cəmiyyətin inkişafı naminə aparılan demokratik siyasi müxalifətçilik ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Əlbəttə ki, bu cür yanaşmanı sərgiləyənlərin heç bir siyasi gələcəyi yoxdur. Elə bunu dərk etdikləri üçün də onların tək ümidi küçə iğtişaşlarıdır.
Yarı həqiqət, yarı zarafat deyək ki, əslində sözügedən düşərgənin bayraqtutanı kimi daha bir-iki personajın da Azərbaycan siyasətində qalması yaxşı olardı. Onlar muzey eksponatı kimi siyasi təkamül prosesinin müstəqillik dövründə hansı ibtidai səviyyədən başladığını bizə xatırlatmış olur. Ancaq pis həkim səhiyyənin əhəmiyyətini azalda bilmədiyi kimi, yaramaz xislətli demaqoqlar da peşəkar demokratik müxalifətçilik institutunun dövlət və cəmiyyətin inkişafında oynadığı rolun mahiyyətini kiçildə bilməzlər. Ölkədə fəaliyyət göstərən müxalif siyasi partiyaların sırasında bu dövlətin layiqli vətəndaşlarının sayı heç də az deyil. Bu cür siyasətçilərin obyektiv və peşəkar şərhləri sayəsində 8 avqustda əldə olunmuş tarixi nailiyyətlər ümummilli nailiyyətlər kimi təqdim olunur. Məhz bu cür siyasətçilər demaqoqlardan fərqli olaraq milli və siyasi həmrəyliyin keşiyində dayanırlar.
Avqustun 8-də Prezident İlham Əliyevin bəyanatında öz əksini tapmış bir fikrə diqqət yetirək: “Biz qarşıdurma və qan tökülməsi səhifəsini çevirəcəyik, uşaqlarımız üçün işıqlı və təhlükəsiz gələcək təmin edəcəyik. Mən çox şadam ki, biz bu gün yeni, gözəl tarix yazırıq” – budur Azərbaycan bu gün inşa etdiyi sülh. Bu sülhdə özünü görməyənlər isə müxalifət deyil, bu xalqa düşmən kəsilmiş qüvvələrin maşalarıdır.
Asif Adil,
Politoloq
15:35 13.08.2025
Oxunuş sayı: 755
