Avqustun 5-i Hərbi Dəniz Qüvvələri Günüdür
Hər il avqustun 5-i Azərbaycanda Hərbi Dəniz Qüvvələri Günü kimi qeyd olunur. Bu əlamətdar günün təsis olunması ümummilli lider Heydər Əliyevin 1996-cı ildə imzaladığı fərmanla mümkün olmuşdur. Bu günün qeyd olunması ölkənin Xəzər dənizindəki maraqlarının qorunması və Hərbi Dəniz Qüvvələrinin inkişafı baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır.
Azərbaycanın hərbi donanmasının tarixi kökləri XX əsrin əvvəllərinə, daha dəqiq desək, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövrünə dayanır. 1918-ci ildə müstəqilliyini elan edən Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövlətin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün müxtəlif sahələrdə ordu quruculuğuna başladı. Bu çərçivədə dəniz sərhədlərinin qorunması da prioritet məsələlərdən biri idi. 1919-cu ilin yayında ingilislər Bakını tərk edərkən şəhər limanının idarəçiliyini və bir sıra hərbi gəmiləri Azərbaycan hökumətinə təhvil verdilər. Bu hadisə Azərbaycan Xəzər Hərbi Dəniz Donanmasının formalaşması üçün mühüm başlanğıc oldu. Donanmanın yaradılması ilə bağlı konkret addımlar atıldı. General İbrahim ağa Usubovun rəhbərlik etdiyi hərbi missiya vasitəsilə xaricdən 6 birtoplu qırıcı kater, 12 qırıcı kater, 6 sualtı qayıq, 92 gəmi topu və digər avadanlıqlar əldə olundu. Bu texniki baza donanmanın ilkin strukturunu formalaşdırmaq üçün nəzərdə tutulmuşdu.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökuməti donanmanın idarə olunması üçün türk əsilli admiral İslamovu ölkəyə dəvət etdi. Onun rəhbərliyi altında donanmanın təşkili və idarəetmə sistemi qurulmağa başladı. Gəmilərin komandirliyi azərbaycanlı kapitanlara tapşırıldı və bu, milli kadrların yetişdirilməsi baxımından mühüm addım idi. Lakin 1920-ci ilin aprelində bolşeviklərin Azərbaycanı işğal etməsi ilə bu planlar yarımçıq qaldı. Donanma ləğv olundu və onun fəaliyyəti dayandırıldı. Beləliklə, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin hərbi donanma quruculuğu cəmi bir il davam etdi, lakin bu qısa müddət ərzində atılan addımlar gələcək üçün mühüm təməl rolunu oynadı.
Sovet dövründə Azərbaycan Xəzər Hərbi Donanmasının bir hissəsi kimi fəaliyyət göstərirdi. SSRİ-nin dağılması ilə yeni bir mərhələ başlandı. 1991-ci ildə müstəqilliyini bərpa edən Azərbaycan öz hərbi strukturlarını yenidən qurmağa başladı. Bu çərçivədə 1992-ci il aprelin 7-də Azərbaycan Respublikası Hərbi Dəniz Qüvvələrinin Qərargahı yaradıldı. Bu qərargah Xəzər Hərbi Dəniz Donanmasının 25%-ni və Ali Hərbi Dənizçilik Məktəbini Azərbaycanın ixtiyarına verilməsi ilə fəaliyyətə başladı. Bu, Azərbaycanın dəniz təhlükəsizliyini təmin etmək üçün atdığı mühüm addım idi.
1992-ci il iyunun 26-da “Bakılı” keşikçi gəmisində Azərbaycan bayrağı qaldırıldı. Bu hadisə, müstəqil Azərbaycanın hərbi donanmasının rəsmi olaraq fəaliyyətə başlamasının simvolik göstəricisi idi. Həmin dövrdə donanmanın strukturunun formalaşdırılması, kadrların hazırlanması və texniki bazanın gücləndirilməsi istiqamətində mühüm işlər görüldü. 1996-cı ildə isə Bakı Dəniz Yolları Məktəbinin bazasında Azərbaycan Dövlət Dəniz Akademiyası yaradıldı. Bu akademiya hərbi və mülki dənizçilərin peşəkar şəkildə hazırlanması üçün əsas təhsil ocağına çevrildi.
Nəhayət, Ümummilli lider Heydər Əliyevin 1996-cı ildə imzaladığı fərmanla hər il 5 avqust Azərbaycan Hərbi Donanması Günü kimi qeyd olunmağa başlandı. Hərbi Donanma Günü Azərbaycan Respublikasının dəniz təhlükəsizliyinin təminatçısı olan hərbi dənizçilərin peşə bayramı olmaqla yanaşı, həm də ölkənin suverenliyinin və milli maraqlarının qorunması baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır.
Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələri Xəzər dənizində ölkənin su sərhədlərini qorumaq, dənizdəki enerji infrastrukturlarını müdafiə etmək və regional təhlükəsizliyə töhfə vermək məqsədilə fəaliyyət göstərir. Donanmanın əsas vəzifələri arasında dənizdə patrul xidməti, sualtı və suüstü təhlükələrin aşkarlanması, sahil mühafizəsi və fövqəladə hallarda xilasetmə əməliyyatları yer alır. Bu vəzifələrin yerinə yetirilməsi üçün donanma müasir texnologiyalarla təchiz olunmuş gəmilər, radar sistemləri və digər avadanlıqlardan istifadə edir.
Müzəffər Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında isə Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələrinin inkişafı yeni mərhələyə qədəm qoyub. Dövlət başçısının ordu quruculuğuna verdiyi xüsusi diqqət nəticəsində Hərbi Dəniz Qüvvələrinin maddi-texniki bazası gücləndirilir, müasir gəmilər və avadanlıqlar alınır, sahil mühafizəsi və dəniz təhlükəsizliyi sahəsində yeni texnologiyalar tətbiq olunur. İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə Xəzər dənizində yerləşən strateji obyektlərin mühafizəsi güclənib, enerji infrastrukturlarının təhlükəsizliyi prioritet istiqamətə çevrilib. Bu məqsədlə donanmanın döyüş qabiliyyəti artırılmış, yeni nəsil radar sistemləri və müşahidə texnologiyaları ilə təchiz olunub.
Prezident İlham Əliyev Hərbi Dəniz Qüvvələrinin modernləşdirilməsini yalnız texniki sahədə deyil, həm də kadr hazırlığı baxımından prioritet hesab edir. Onun göstərişi ilə Azərbaycan Dövlət Dəniz Akademiyasının imkanları genişləndirilib, akademiyada beynəlxalq standartlara uyğun tədris proqramları tətbiq olunub. Gənc dənizçilərin peşəkar və vətənpərvər ruhda yetişdirilməsi üçün xüsusi proqramlar hazırlanıb, akademiyanın maddi-texniki bazası yenilənib.
Azərbaycan Hərbi Donanmasının tarixi, yalnız bir hərbi qurumun inkişafı deyil, həm də xalqın müstəqillik uğrunda apardığı mübarizənin, dövlətçilik ənənələrinin və milli qürurun təcəssümüdür. Bu tarix, keçmişin qəhrəmanlıq səhifələri ilə yanaşı, gələcəyə olan inamı da özündə ehtiva edir.
Nəzrin Salmanova
15:09 05.08.2025
Oxunuş sayı: 11208
