Pezeşkian rejimi dəyişə bilməz ancaq onu silkələyə bilər
İranın yeni seçilmiş prezidenti Məsud Pezeşkian ölkənin son illərdə alışdığı siyasi kursdan kəskin şəkildə fərqlənən bir mövqe sərgiləyir. Onun həm daxili, həm də xarici siyasətdəki yanaşması, xüsusilə qonşu ölkələrə o cümlədən Azərbaycana və Qərb dövlətlərinə münasibəti ölkə daxilində birmənalı qarşılanmır.
Pezeşkianın ABŞ-nin tanınmış telejurnalisti Taker Karlsona verdiyi son müsahibəsi İranda geniş rezonans doğurub. Bu çıxış mühafizəkar dairələr tərəfindən narazılıqla qarşılanaraq etirazlara səbəb olub. Yeni prezidentin türklüyünü açıq şəkildə ifadə etməsi, azlıqların ana dilində təhsil hüququnu gündəmə gətirməsi və Qərblə, xüsusilə də ABŞ- lə daha tarazlı münasibət qurmağa çalışması onun mötədil və islahatçı xəttini nümayiş etdirir. Məhz bu mövqeyi ölkədəki sərt xətt tərəfdarları arasında narahatlıq doğurur.
Mövzu ilə bağlı Crossmedia.az-a açıqlamasında Fəlsəfə doktoru Faiq Ələkbərli bildirib ki, İranın mövcud prezidenti Məsud Pezeşkian özündən əvvəlki İran prezidentlərindən xeyli dərəcədə fərqli siyasət yürüdür:
“Əlbəttə, Pezeşkian kimi, vaxtilə müəyyən islahatçı mövqe tutanlar da olmuşdur.
Ancaq Pezeşkian onlardan da bir qədər irəli gedir. Xüsusilə də mühafizəkar prezidentlərlə müqayisədə daha fərqli mövqe sərgiləyir.
Bu, həm İranın daxili siyasəti, həm də ölkədə yaşayan xalqlara dil və mədəni hüquqların tanınması ilə bağlıdır. Pezeşkian xüsusilə öz türklüyünü ifadə edir və türk dilinin İran adlı ölkədə istifadə olunmasının, yəni mövcud qanunvericiliyin tətbiqinin tərəfdarı kimi çıxış edir”.
O,əlavə edib ki, prezident xarici siyasətdə də ,xüsusilə ABŞ-lə münasibətlərdə radikal mövqe tutmur:
“Bu, onun son müsahibəsində də özünü göstərdi. Hər halda, Pezeşkian İran-İsrail müharibəsində demək olar ki, ABŞ-ni çox da ittiham etmir. Bu Trampa münasibətində də özünü göstərir. Daha çox İsraili “sionist rejim” kimi tənqid edir. Onun ABŞ-yə münasibətdə loyal və mötədil mövqe tutması, müəyyən ümidlər bəsləməsi isə təbii ki, mühafizəkar dairələr tərəfindən birmənalı qarşılanmır. Bu, bir neçə səbəblə bağlıdır: birincisi, Pezeşkian öz türklüyü ilə fəxr edir; ikincisi isə, Qərb dövlətlərinə, xüsusilə ABŞ-a münasibətdə daha rasional və yumşaq mövqe tutur. Bu isə İranın mühafizəkar və irançı Molla Fars rejimi tərəfindən qıcıqla qarşılanır. Ona görə də bu kimi fikirlər irəli sürülür.
Ancaq Pezeşkian əslində İran prezidentləri arasında ən ağıllı və düşünülmüş mövqe tutan liderlərdən biridir. Ümid edirəm ki, Pezeşkianın bu yolu ona ciddi əngəllər yaratmaz. Lakin hazırkı İran rejimi – yəni Molla Fars rejimi çətin ki, bunu dəyərləndirə bilsin. Çünki bu rejim mahiyyət etibarilə bir çox ciddi səhvlərə yol verir”.
“İndi Pezeşkianın müəyyən cəhdlərlə indiki rejimi qismən də olsa xilas etməsinə bəzi dairələr ümid bəsləyir. Amma mənə görə, bu uzun sürməyəcək. Çünki Pezeşkianın hətta mötədil və rasionalist baxışları belə qəbul olunmur.
Bu səbəbdən Pezeşkian bütövlükdə rejimi dəyişə bilməz, ancaq onu silkələyə bilər. Hazırda bu silkələnmə müşahidə olunur və Pezeşkianın ardınca İranı yeni bir rejim gözləyir. Bu rejimin demokratik, ya yarı demokratik olub-olmayacağı isə başqa məsələdir. Hər halda, Pezeşkian bu keçid mərhələsində əsas fiqurlardan biridir”,-deyə o,fikirlərini yekunlaşdırıb.
Fidan Xəlilova
21:37 11.07.2025
Oxunuş sayı: 985
