Konstitusiya ili və Azərbaycan Respublikasında insan hüquqları
2024-cü ilin "Konstitusiya İli" elan olunması Azərbaycan Respublikasının insan hüquqlarına verdiyi önəmin daha bir təzahürüdür. 1995-ci ildə qəbul edilmiş Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası insan hüquq və azadlıqlarının qorunmasının hüquqi əsasını təşkil edir. Konstitusiyanın əsas fəsləri və bəndləri vətəndaşların hüquqlarını və azadlıqlarını təmin etməyə yönəlmişdir.
Azərbaycan Konstitusiyasında qeyd olunur ki, dövlətin ali məqsədi insanın hüquq və azadlıqlarını qorumaqdır. Burada fikir və söz azadlığı, sərbəst toplaşmaq, ədalətli məhkəmə, sosial təminat, təhsil və səhiyyə hüquqları, gender bərabərliyi və digər mühüm prinsiplər təminat altına alınmışdır.
Konstitusiya İli çərçivəsində dövlət qurumları tərəfindən hüquqi maarifləndirmə tədbirləri genişləndirilib, təhsil müəssisələrində hüquq dərslərinin keyfiyyəti artırılıb, hətta vətəndaşların hüquqi biliklərinin artırılmasına yönəlmiş layihələr həyata keçirilir.
Prezident İlham Əliyevin hüquq siyasəti:
Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə hüquqi sahədə həyata keçirilən islahatlar insan hüquq və azadlıqlarının daha da gücləndirilməsinə, hüquqi dövlət və vətəndaş cəmiyyəti quruculuğunun dərinləşməsinə yönəlib. Milli qanunvericiliyin beynəlxalq hüquq normalarına uyğunlaşdırılması, məhkəmə-hüquq sisteminin təkmilləşdirilməsi, hüquqi maarifləndirmə və ədalətə çıxış imkanlarının genişləndirilməsi bu islahatların əsas istiqamətlərindəndir. Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə qəbul edilən mühüm sənədlər və proqramlar Azərbaycanda hüquq sisteminin daha şəffaf və effektiv mexanizmə çevrilməsini təmin edib.
Prezident İlham Əliyevin 2006-cı il dekabrın 28-də imzaladığı "Azərbaycan Respublikasında insan hüquqlarının müdafiəsi üzrə Milli Fəaliyyət Planının təsdiq edilməsi haqqında" Sərəncamında Azərbaycanın müasir inkişaf dövründə hüquqi dövlət quruculuğu və insan hüquqlarının müdafiəsi sahəsində səylərin gücləndirilməsi dövlət siyasətinin əsas istiqamətlərindən biri kimi göstərilib. Demokratik, hüquqi dövlətin, qanunun aliliyi, insan hüquqları və sosial ədalət kimi fundamental əsaslarının möhkəmləndirilməsi məqsədilə Prezident İlham Əliyev tərəfindən 2011-ci il dekabrın 27-də “Azərbaycan Respublikasında insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsinin səmərəliliyini artırmaq sahəsində Milli Fəaliyyət Proqramı" qəbul olunub. Milli Fəaliyyət Proqramı ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən təməli qoyulmuş insan hüquqları sahəsində strategiyanın məntiqi davamı və dövlətin növbəti siyasi iradəsi olmaqla, insan və vətəndaş hüquqlarının hərtərəfli həyata keçirilməsinə, onların icra mexanizmlərinin təkmilləşdirilməsinə zəmanət verir.
Azərbaycan Respublikasında insan hüquqları:
Müstəqil Azərbaycanın dövlət siyasətinin əsas istiqamətlərindən biri vətəndaşların hüquq və azadlıqlarının qorunmasıdır. Bu sahədə bir sıra mühüm addımlar atılmış, beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq qurulmuşdur. Ölkəmiz BMT, AŞPA, ATƏT, Avropa Şurası və digər beynəlxalq qurumların üzvüdür və onların qəbul etdiyi insan hüquqları standartlarını dəstəkləyir.
Azərbaycanın Ombudsman (İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkil) institutu 2002-ci ildən fəaliyyət göstərir və bu qurum vətəndaşların hüquqlarının müdafiəsində mühüm rol oynayır. Bundan başqa, son illər ərzində "Elektron hökumət", "ASAN xidmət", "DOST mərkəzləri" kimi layihələr vətəndaş məmnunluğunun və hüquq bərabərliyinin təmin edilməsinə yönəlib.
Eyni zamanda, ölkədə qadın hüquqları, uşaqların müdafiəsi, əlilliyi olan şəxslərin hüquqları, etnik və dini azlıqların hüquqları sahəsində də mühüm proqramlar həyata keçirilir. Dövlət tərəfindən bu kateqoriyalara aid insanların hüquqlarının müdafiəsi üçün qanunvericilikdə xüsusi normalar müəyyən olunmuşdur.
Hüquqi maarifləndirmə və yeni nəsillər:
İnsan hüquqlarının qorunması yalnız hüquqi mexanizmlərlə deyil, həm də maarifləndirmə ilə möhkəmləndirilir. Məktəblərdə, ali təhsil müəssisələrində insan hüquqlarına dair dərslər və seminarlar təşkil olunur. Gənclər hüquqlarını öyrənir və bu hüquqları cəmiyyətdə tanımağa, tanıtmağa çalışırlar.
2024-cü ilin "Heydər Əliyev İli" və eyni zamanda "Konstitusiya İli" kimi qeyd olunması hüquq dövlətinin qurulmasında ümummilli liderin rolunu da bir daha vurğulamağa imkan verir. Heydər Əliyev daim hüquqi dövlət prinsiplərinin formalaşmasına və insan hüquqlarının əsas prioritet olmasına diqqət yetirmişdir.
İnsan hüquqlarının qorunması, onların təminatı və təşviqi istənilən demokratik və hüquqi dövlətin əsas dayaqlarındandır. Azərbaycan bu sahədə üzərinə götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirərək daim islahatlar aparır, vətəndaşların hüquqlarını daha effektiv müdafiə etməyə çalışır.
18 İyun – İnsan Hüquqları Günü bu dəyərlərin bir daha cəmiyyətə xatırladıldığı, insanın mərkəzdə dayandığı bir gün kimi qeyd olunur. Bu gün həm də bizi bir daha düşünməyə, hüquqlarımızı tanımağa və onları qorumağa çağırır.
Ayhan Ağarzayev
12:20 18.06.2025
Oxunuş sayı: 6336
