Milli mədəniyyətin iqtisadi brendləşdirilməsi: Azərbaycan xalçaçılığından qlobal bazarlara

Azərbaycan xalçaçılığı əsrlər boyu xalqımızın zəngin mədəni irsinin simvolu olmuşdur. Bu sənət, yalnız dekorativ məqsədlərlə məhdudlaşmır, həm də xalqımızın tarixi və mənəvi dəyərlərini ifadə edir. Müasir dövrdə xalçaçılıq sənəti həm mədəni, həm də iqtisadi potensialını artıraraq qlobal bazarlarda tanıdılmalıdır. 

Crossmedia.az-a açıqlamasında sənətşünas Sədaqət Əliyeva Azərbaycan xalçaçılığının beynəlxalq bazarda tanıdılması və iqtisadi dəyərinin artırılması yollarını dəyərləndirərək müasir marketinq strategiyalarının və beynəlxalq əməkdaşlığın bu prosesdə əhəmiyyətini vurğulayıb.

Sədaqət Əliyeva bildirib ki, ənənəvi sənətlərin, o cümlədən Azərbaycan xalçaçılığının qlobal bazarlarda uğurla tanıdılması müasir texnologiya və marketinq strategiyalarının düzgün tətbiqini tələb edir. Bu istiqamətdə bir neçə əsas metod təsirli hesab olunur:

1. Hekayə yaratmaq (“Storytelling”) “Xalça məhsullarını qlobal bazarda tanıtmaq üçün onların təkcə fiziki xüsusiyyətlərini deyil, həm də mənəvi və mədəni dəyərlərini nümayiş etdirmək lazımdır. Hər xalçanın yaradılma prosesini, sənətkarın zəhmətini və bu sənətin tarixi irsini vurğulamaqla, məhsula emosional bağlılıq yaratmaq mümkündür. Bu, müştərilərin diqqətini cəlb etmək üçün ən təsirli vasitələrdən biridir.”
   2. Rəqəmsal platformalar “Ənənəvi sənətlərin tanıdılması üçün müasir rəqəmsal platformalardan istifadə qaçılmazdır. ‘Instagram’ və ‘Pinterest’ kimi vizual sosial media platformaları məhsulların təqdimatı üçün ideal vasitələrdir. Eyni zamanda, ‘Amazon Handmade’ və ‘Etsy’ kimi e-ticarət platformaları vasitəsilə xalçalar qlobal alıcıya təqdim edilə bilər. Burada məqsəd təkcə məhsulun satışı deyil, onun arxasında dayanan sənəti və tarixi dəyərləri nümayiş etdirməkdir.”
   3. İnfluencer Marketinqi “Məşhur mədəniyyət nümayəndələrinin, xüsusilə də sənət və dizayn sahəsində nüfuzlu şəxslərin iştirakı ilə xalçaların reklamı geniş auditoriyaya çatmaq üçün mühüm vasitədir. Bu yanaşma məhsulun tanınma səviyyəsini artırmaqla yanaşı, alıcıların etimadını da qazanır. 
   4. Praktik Təqdimatlar “Ənənəvi sənətlərin tanıdılmasında müştərilərin də iştirakı böyük əhəmiyyət daşıyır. Canlı ustad dərsləri və ya xalça toxuma prosesini əks etdirən video çarxlar vasitəsilə auditoriyanı sənətin yaradıcı prosesinə cəlb etmək olar. Bu yanaşma məhsulun yalnız estetik deyil, həm də funksional dəyərini göstərir.” 
   5. Peşəkar vizual təqdimatlar:“Məhsulların yüksək keyfiyyətli foto və videolarla təqdimatı, unikal dizayn və qablaşdırma ilə müşayiət olunması beynəlxalq bazarda tanınmağı asanlaşdırır. Eyni zamanda, brendə məxsus veb saytların yaradılması və SEO strategiyalarının tətbiqi məhsulun axtarış sistemlərində daha görünən olmasını təmin edir.”

Ekspert bu strategiyaların hər birinin düzgün şəkildə planlaşdırılaraq tətbiq olunmasının, ənənəvi sənətlərin qlobal bazarda rəqabət qabiliyyətini artırmaq üçün zəruri olduğunu vurğulayıb.

Sənətşünas Sədaqət Əliyeva vurğulayır ki, Azərbaycan xalçaçılığının beynəlxalq bazarda tanınması və iqtisadi dəyərinin artırılması üçün beynəlxalq əməkdaşlıq, sertifikasiya sistemləri və rəqəmsal texnologiyaların tətbiqi xüsusi əhəmiyyət daşıyır.

Əliyevanın sözlərinə görə, Azərbaycan xalçaçılığı artıq YUNESKO-nun Qeyri-Maddi Mədəni İrs Siyahısına daxil edilib ki, bu da onun beynəlxalq aləmdə tanınması üçün möhkəm əsas yaradır. “Bunun davamı olaraq, xalçaçılıq sənətinin tanıdılmasını genişləndirmək üçün beynəlxalq sərgilər, ustad dərsləri və mədəniyyət mübadiləsi proqramları təşkil edilməlidir. Xalçaçılarımızın ‘Heimtextil’ və ‘Domotex’ kimi nüfuzlu sərgilərdə iştirakı həm bilik mübadiləsi, həm də bazar genişlənməsi baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir,” – deyə Əliyeva qeyd edir.

Ekspert bildirir ki, xalçaçılıq məhsullarının qlobal bazarda rəqabət qabiliyyətinin artırılması üçün beynəlxalq standartlara uyğun sertifikatlaşdırma həyata keçirilməlidir. “Xalçaların keyfiyyətinin təsdiqlənməsi məqsədilə ISO sertifikatlarının alınması və coğrafi mənşə nişanlarının tətbiqi mühüm əhəmiyyətə malikdir. Bu yanaşma məhsulun orijinallığını təsdiqləyir və onun bazardakı dəyərini artırır,” - deyə Əliyeva vurğulayır.

Əliyevanın fikrincə, müasir texnologiyaların tətbiqi Azərbaycan xalçaçılığının inkişafında yeni imkanlar yaradır. “Blockchain texnologiyası vasitəsilə istehsal prosesini izləmək, istehlakçılara şəffaf məlumat təqdim etmək və məhsulun orijinallığını təmin etmək mümkündür. Bu yanaşma, xüsusilə, istehlakçı güvənini qazanmaq üçün ideal vasitədir,” – deyə Əliyeva əlavə edir.

“Xalçaçılıq sənətinin qlobal bazarda dəyərinin artırılması üçün kompleks tədbirlər görülməli, beynəlxalq əməkdaşlıq, standartlaşdırma və innovativ texnologiyaların tətbiqi prioritet istiqamət kimi müəyyən edilməlidir”, – deyə o, qeyd edib.

Gültac Mehdizadə