Gürcüstan çevrilişin kölgəsində: onlar hara gedir? - ANALİZ

Son günlər Gürcüstanın daxili siyasətində yaranan gərginlik dövlət çevrilişinə cəhd iddiaları ilə daha da artıb. Gürcüstan parlamentinin spikeri Şalva Papuaşvilinin bu istiqamətdəki açıqlamaları və digər dövlət qurumlarının irəli sürdüyü iddialar ölkədə demokratik institutların davamlılığı ilə bağlı ciddi narahatlıqlar doğurur. Bu hadisələr həm yerli, həm də beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini çəkərək Cənubi Qafqaz regionunda sabitlik və demokratik idarəçilik məsələlərinə fokuslanmağa səbəb olub.

Papuaşvili bəyan edib ki, müəyyən qruplar seçkilərdən sonra dövlət çevrilişi planlaşdırır. İddialara görə, bu cəhdlər xaricdən maliyyələşən qeyri-hökumət təşkilatlarının dəstəyi ilə həyata keçirilir. Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti də bəzi saxta hesabatlar və saxta video materiallar vasitəsilə hökuməti nüfuzdan salmaq planlarının mövcud olduğunu iddia edib. Bu açıqlamalar oktyabr ayının sonunda keçirilmiş parlament seçkiləri ilə əlaqələndirilir, hansı ki, hakim "Gürcü Arzusu" partiyası ilə müxalifət arasında kəskin rəqabətlə müşayiət olunub.

Gürcüstan müxalifəti isə hökuməti avtoritar idarəetmə cəhdlərində və demokratik prosedurların pozulmasında ittiham edir. Xüsusilə, müxalif "Vahid Milli Hərəkat"ın tərəfdarları seçki prosesini qeyri-şəffaf adlandırır və hakimiyyətin səlahiyyətlərindən sui-istifadə etdiyini vurğulayırlar. Bu cür qarşılıqlı ittihamlar ölkənin daxili siyasətində qütbləşməni daha da dərinləşdirib. Müxtəlif analitiklər, məsələn, Gela Vasadze Gürcüstanın Rusiyaya daha yaxın siyasət yürütmə ehtimalını da müzakirə edir.

Beynəlxalq təşkilatlar və dövlətlər Gürcüstandakı vəziyyəti narahatlıqla izləyirlər. Avropa İttifaqı və ABŞ, Gürcüstanın demokratik inkişafını dəstəkləməklə yanaşı, bu cür siyasi böhranların dinc yolla həll olunması üçün çağırışlar edib. Ölkənin qərbə inteqrasiya arzuları fonunda bu hadisələr Gürcüstanın xarici siyasət kursunu da şübhə altına ala bilər.

Hadisələrin gedişi Gürcüstanın demokratik inkişafının zəif tərəflərini açıq şəkildə göstərir. Dövlət çevrilişi iddiaları həm hökumət, həm də müxalifət üçün ciddi bir test rolunu oynayır. Əgər hər iki tərəf demokratiya prinsipinə sadiq qalarsa, bu böhran ölkənin siyasi sistemi üçün inkişaf mərhələsinə çevrilə bilər. Əks halda, ölkədə siyasi qeyri-sabitlik və iqtisadi zəiflik artacaq.

Gürcüstanda baş verən son siyasi hadisələr regional və qlobal kontekstdə bir sıra təhlillərə səbəb olur. Dövlət çevrilişinə cəhd iddiaları və bunun ətrafında inkişaf edən proseslər bir neçə mühüm aspektdə müzakirə edilməlidir: daxili siyasi böhran, demokratik təsisatların durumu, vətəndaş cəmiyyəti ilə dövlət arasındakı gərginlik və beynəlxalq amillərin təsiri.

Demək olar ki, bu qütbləşmə siyasi dialoqun və kompromis axtarışlarının qarşısını alır, demokratik institutlara inamı zəiflədir. Gürcüstan cəmiyyəti arasında yaranan parçalanma yalnız siyasi partiyaları deyil, vətəndaş cəmiyyətini də əhatə edir. Belə şəraitdə, ölkədə birgə əməkdaşlıq ruhunu bərpa etmək çətinləşir.

Dövlət çevrilişinə cəhd iddiaları Gürcüstanın demokratik təsisatlarının nə qədər dayanıqlı olduğunu sual altına qoyur. Seçki sisteminə qarşı irəli sürülən tənqidlər və hökumətin müxalifəti radikal fəaliyyətlərdə ittiham etməsi, seçki və idarəçilik proseslərinin beynəlxalq standartlara uyğun olmadığını göstərir. Bu, ölkənin demokratik inkişafı üçün ciddi maneələr yaradır.

Gürcüstanın demokratik ənənələrindəki zəiflik, həm də hakimiyyət və müxalifət arasında kompromis tapılmadıqda yaranan xaos riskini artırır. Bu cür şəraitdə, siyasi böhranın və potensial zorakılığın qarşısını almaq üçün daxili və beynəlxalq səviyyədə təşəbbüslər tələb olunur.

Hadisələrin inkişafında xarici təsirlərin rolu da nəzərə çarpır. Gürcüstanın coğrafi mövqeyi və Rusiya ilə tarixi münasibətləri ölkədə baş verən proseslərə beynəlxalq diqqəti artırır. Rusiya yönümlü siyasət yürütməkdə ittiham olunan "Gürcü Arzusu" partiyası Qərbin dəstəklədiyi müxalif qüvvələrlə rəqabət aparır. Gürcüstanda qeyri-sabitlik yaranarsa, bu, bölgədəki güc balansına təsir göstərə bilər.

Avropa İttifaqı və ABŞ Gürcüstanın demokratik prinsiplərə sadiqliyini dəstəkləyir və son hadisələrə dair tənqidi yanaşmalarını ifadə edirlər. Gürcüstan hökumətinin isə qərbyönümlü siyasətə davam edib-etməyəcəyi sual altındadır. Xarici donorların təsiri ilə bağlı hökumətin irəli sürdüyü ittihamlar bu məsələni daha da mürəkkəbləşdirir.

Gürcüstanda vətəndaş cəmiyyətinin rolu son hadisələrdə xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Hökumət qeyri-hökumət təşkilatlarını xarici təsirlərin vasitəsi kimi təqdim edir. Bu, vətəndaş cəmiyyətinə qarşı təzyiqlərin artmasına səbəb ola bilər və demokratik sistemin zəifləməsinə gətirib çıxara bilər. Halbuki vətəndaş cəmiyyəti hər iki tərəf arasında vasitəçilik və inam yaradılması üçün mühüm rol oynaya bilər.

Gürcüstanda siyasi sabitlik yalnız demokratik prinsiplərə sadiqlik və konstruktiv əməkdaşlıq yolu ilə təmin edilə bilər. Bu isə həm daxili siyasi aktorların, həm də beynəlxalq icmanın məsuliyyətli yanaşmasını tələb edir.

Ağa Əsa