Azərbaycan Ermənistanın müharibə cinayətləri ilə bağlı yeni hesabat təqdim edəcək - ŞƏRH

Azərbaycan Respublikasının İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili (Ombudsman) Səbinə Əliyeva bildirib ki, Qarabağda Ermənistanın işğal dövründə törətdiyi müharibə cinayətləri ilə bağlı yeni hesabat 10 dekabr Ümumdünya İnsan Hüquqları Günündə təqdim ediləcək. Hazırda Ankarada səfərdə olan Səbinə Əliyeva, hesabatın mətbuat üçün geniş şəkildə təqdim ediləcəyini vurğulayıb.

Ombudsman qeyd edib ki, noyabrın 24-də Səudiyyə Ərəbistanının Ciddə şəhərində keçirilən İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının Müstəqil Daimi İnsan Hüquqları Komissiyasının 24-cü sessiyasında da bu mövzu diqqət mərkəzində olub. Əliyeva, Qarabağ mövzusunun Azərbaycanın beynəlxalq tədbirlərdəki əsas prioritetlərindən biri olduğunu vurğulayaraq bildirib ki, İƏT Xocalı soyqırımını genosid aktı kimi tanıyıb, Ermənistanın törətdiyi cinayətlərə dair müxtəlif qərarların qəbulunda Azərbaycana dəstək göstərib.

Mövzu ilə bağlı Crossmedia.az-a açıqlama verən hüquqşünas və politoloq Yalçın Hacızadə qeyd edib ki, “genosid” termini yunan dilində “genos” (nəsil, kök, soy) və latın dilində “caedo” (“öldürürəm”) sözlərinin birləşməsindən yaranıb. Bu anlayış ilk dəfə 1944-cü ildə yəhudi mənşəli polşalı hüquqşünas Rafael Lemkin tərəfindən işlədilib. Lemkin, bu termini faşistlərin yəhudiləri milli mənsubiyyətlərinə görə planlı şəkildə məhv etməsini ifadə etmək üçün istifadə edib.

Daha sonra 1948-ci il 9 dekabr tarixində BMT-nin Baş Məclisi tərəfindən “Soyqırımı cinayətinin qarşısının alınması və onun cəzalandırılması haqqında” Konvensiya qəbul edilib və 1951-ci ilin yanvarında qüvvəyə minib. Bu sənəd, milli, etnik, irqi və ya dini qruplara qarşı törədilən kütləvi məhv cinayətlərinin soyqırımı kimi qiymətləndirilməsini təsbit edib. Hacızadə əlavə edib ki, Azərbaycan 1996-cı ildə, Ermənistan isə 1993-cü ildə bu Konvensiyanı ratifikasiya edib.

Hacızadə, Ermənistanın Azərbaycan xalqına qarşı törətdiyi cinayətlərin beynəlxalq hüquqda soyqırımı və insanlığa qarşı cinayət kimi qiymətləndirilməli olduğunu bildirib. Xüsusilə Xocalıda 1992-ci il 26 fevral tarixində törədilən faciə buna bariz nümunədir. Bu qətliam zamanı 613 nəfər, o cümlədən 106 qadın, 63 uşaq və 70 qoca qəddarlıqla qətlə yetirilib. 25 uşaq hər iki valideynini, 130 uşaq isə valideynlərdən birini itirib. Bundan əlavə, 1275 nəfər girov götürülüb, onlardan 150 nəfərinin taleyi haqqında indiyə qədər məlumat yoxdur.

Həmçinin, Ermənistan İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı mülki əhaliyə qarşı qadağan olunmuş raketlərdən istifadə edərək, Gəncə, Bərdə və Tərtər kimi şəhərləri hədəf alıb. Bu hücumlar nəticəsində mülki şəxslər yalnız etnik mənsubiyyətlərinə görə qətlə yetirilib.

Azərbaycan Respublikasına qarşı Ermənistan tərəfindən törədilən müharibə cinayətləri, Xocalı soyqırımı və insanlığa qarşı cinayətlər, beynəlxalq hüququn əsas sənədlərinin, o cümlədən 1949-cu il Cenevrə Konvensiyaları, BMT-nin Soyqırımı Konvensiyası və digər beynəlxalq aktların kobud şəkildə pozulmasıdır.

Hacızadə vurğulayıb ki, beynəlxalq səviyyədə Ermənistanın cinayətlərinə hüquqi qiymət verilməsi və sanksiyaların tətbiqi zəruridir. Xocalı faciəsi bir çox ölkələrin parlamentləri və beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən soyqırımı aktı kimi tanınıb. O cümlədən, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı Parlament İttifaqı və ABŞ-ın 22 ştatı Xocalı faciəsini soyqırımı kimi təsdiq edib.

Sonda Hacızadə qeyd edib ki, belə hüquqi və siyasi qiymətləndirmələr yalnız Ermənistanı deyil, digər dövlətləri də bu cür cinayətlərdən çəkindirə bilər. Səbinə Əliyevanın təqdim edəcəyi hesabat isə bu istiqamətdə mühüm bir addım olacaq.

Maral Şahverdili