Diqqət çatışmazlığı və hiperaktivlik pozuntusu ciddi problemlərə yol açır

Son illərdə texnologiyanın inkişafı, sürətli həyat tərzi və çoxsaylı informasiya axını gənclərin diqqətini toplamaq və fokuslanmaqda çətinlik çəkməsinə səbəb olur. Xüsusilə, diqqət çatışmazlığı və hiperaktivlik pozuntusu (DÇHP) adı ilə tanınan bu vəziyyət təkcə uşaqlar arasında deyil, böyüklər və gənclər arasında da geniş yayılmağa başlayıb. DÇHP, insanın diqqətini toplamaq, hərəkətləri idarə etmək və impulsiv davranışları nəzarətdə saxlamaq qabiliyyətinə təsir edən nevroloji bir pozuntudur.

Mövzu ilə bağlı Crossmedia.az psixoloq Nabat Mirzəyeva ilə həmsöhbət olub.

“Diqqət çatışmazlığı və hiperaktivlik pozuntusunun (ADHD) ən geniş yayılmış əlamətləri hansılardır?” sualına cavab olaraq bildirib ki, diqqət çatışmazlığı 4 yaşından əvvəl normal hərəkət inkişafının müəyyən dərəcədə pozulmasıdır: 

"Yəni, uşaqda normal hərəkət xüsusiyyətlərinin inkişafından kənara çıxmalar müşahidə olunur. Bu hal, adətən, 4 yaşından əvvəl tədricən başlayır və 4 yaşından sonra özünü daha aydın şəkildə büruzə verir. Əsas əlamətlər isə adətən məktəb dövründən etibarən daha çox nəzərə çarpır".

O bildirib ki, məktəb vaxtı uşaqlar məktəb qaydalarına qarşı çıxmağa meyilli olurlar:

"Hiperaktivlik səbəbindən dərslərə və ya təqdim edilən proqramlara diqqət yetirməkdə çətinlik çəkirlər. Bu diqqət əskikliyi səbəbindən çoxlu səhvlərə yol verirlər. Sonra verilən tapşırıqları, vəzifələri, planları düzgün yerinə yetirə bilmirlər və işi tamamlamaqda çətinlik çəkirlər. Diqqətləri çox tez dağılır".

N.Mirzəyevanın sözlərinə görə, onlara hər hansı bir əşya saxlanılması üçün verildikdə, həmin əşyaya diqqətləri dağılır, bu əşyaları nəyə və hara qoyduqlarını belə unudurlar:

"Bundan əlavə, əllərin və ayaqların tərpətməsi, bir yerdə qərarlaşmaqda çətinlik, sakit bir mühitdə sakit qalmaqda problem yaşamaq bu uşaqlarda müşahidə olunan əlamətlərdən biridir. Sakit durmaq onlar üçün çox çətindir və həddindən artıq danışmağa meyilli olurlar. Bu əlamətlər vasitəsilə diqqət çatışmazlığı və hiperaktivlik pozuntusunun olduğunu hiss etmək olar. Amma əlbəttə ki, bu diaqnozu psixiatr qiymətləndirməsi ən doğrusu olar. Psixiatr tərəfindən qiymətləndirmə aparıldıqdan sonra müvafiq dərman müalicəsi təyin olunur. Ən effektiv müalicə isə dərman qəbulu ilə yanaşı psixoloq və psixiatrın birgə apardığı seanslardan ibarətdir".

Psixoloq vurğulayıb ki, əgər diqqət çatışmazlığı və hiperaktivlik pozuntusu olan uşaq vaxtında aşkar edilməzsə və bunun üzərində işlənməzsə, həmin uşaq böyüyəndə, gənc yaşlarında və yetkinlik dövründə ciddi problemlərlə üzləşə bilər:

"Bu problemlər arasında diqqətsizlik, impulsiv davranışlar və hiperaktivlik artacaq. Böyüklər arasında zərərli vərdişlərə meyil göstərən və qısa zamanda nəticə əldə etmək üçün riskli yollara əl atan insanların çoxu uşaq vaxtı bu pozuntudan əziyyət çəkmişdir. Ən effektiv müalicə metodu psixiatrın müalicəsi ilə psixoloq seanslarının davamlı şəkildə birlikdə aparılmasıdır. Bu yanaşma vaxtında tətbiq olunduqda, diqqət çatışmazlığı və hiperaktivlik pozuntusunun qarşısı rahatlıqla alına bilər".

Gültac Mehdizadə