Şirməmməd Hüseynov: Milli yaddaşın və həqiqətin əbədi mühafizəçisi
Bu gün, 17 dekabr – Azərbaycan ziyalı tarixinin ən parlaq səhifələrindən birinin anım günü. 1924-cü ildə qədim Şəki torpağında, dünyaya gələn Şirməmməd Ağaməmməd oğlu Hüseynov ömrünü millətinin keçmişini dirçəltməyə, unudulmuş səsləri yenidən eşidilən etməyə həsr etmiş böyük bir şəxsiyyət idi. O, sadəcə alim, professor, Əməkdar jurnalist deyildi; o, Azərbaycan mətbuat tarixinin canlı yaddaşı, milli oyanışın fədaisi, həqiqətin carçısı idi. 2019-cu il iyunun 24-də aramızdan ayrıldıqda, zəngin ömür yolunu başa vurmuşdu, amma onun mirası – kitabları, tələbələri, ideyaları – bu gün də yaşayır, gələcəyə işıq saçır.
Şirməmməd müəllimin həyatı çətinliklərlə dolu idi, lakin o, heç vaxt ruhdan düşmədi. Uşaqlıqdan bilik hərisliyi ilə seçilən tədqiqatçımız 1940-cı ildə orta məktəbi bitirdikdən sonra müharibə illərinin ağır şəraitində Şəki Müəllimlər İnstitutunda fizika-riyaziyyat təhsili aldı. Zaqatalada və Şəkidə müəllimlik etdi, sonra Bakı Dövlət Universitetinə qədəm qoyaraq jurnalistika elminə ömürlük sədaqət andı içdi. Moskva Dövlət Universitetində aspirantura keçdikdən sonra professorluğa qədər yüksəldi. Onun dərsləri sadəcə biliklə məhdudlaşmır, vətənpərvərlik, namus, ziyalılıq dərsi verirdi. Tələbələri onu “tarixdə işıq axtaran insan” adlandırırdılar – çünki o, keçmişi sadəcə tədqiq etmir, onu dirildirdi, millətin ruhuna qaytardı.
Şirməmməd Hüseynov Azərbaycan mətbuat tarixinin banilərindən biri idi. O, Həsən bəy Zərdabi, Mirzə Fətəli Axundov, Məhəmməd Əmin Rəsulzadə, Əhməd bəy Ağaoğlu, Əli bəy Hüseynzadə, Üzeyir bəy Hacıbəyli kimi böyük şəxsiyyətlərin irsini sistemli şəkildə öyrənən, rusdilli Azərbaycan mətbuatını ilk dəfə elmi dövriyyəyə daxil edən alim oldu. Onun çoxcildlik əsərləri – “Azərbaycan” qəzetində parlament hesabatları və şərhlər (üç cild), Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin əsərlərinin toplusu, “Mənəvi irsimiz və gerçəklik”, “Milli haqq və ədalət axtarışında” və digər monoqrafiyalar – milli yaddaşımızın daşıyıcılarıdır. Öz vəsaiti ilə kitablar buraxdıran, arxivlərdə gecələr keçirən bu insan, ideoloji qadağalara baxmayaraq, həqiqəti qoruyub saxladı.
O, həmişə azadlıq və istiqlaliyyətin müqəddəsliyinə inanırdı. Bir müsahibəsində deyirdi: “Müqəddəs olan istiqlaliyyət, müstəqillik, azadlıqdır...”. Bu sözləri ilə o, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin ruhunu yaşadırdı. Şəkidə istirahətdə belə əlindən qəzet buraxmayan bu alim, “Azərbaycan” qəzetinin 1919-cu il nömrəsini masasının üstündə saxlayaraq deyirdi: “Bu saat mən oturmuşam Şəkidə. Qabağımdakı masanın üstündə də bilirsən nə var? ‘Azərbaycan’ qəzetinin 20 avqust, 1919-cu il tarixli 256-cı sayı...”. Bu, onun ömrünün mahiyyəti idi – keçmişi bu günə daşımaq.
O, təmənnasız insan idi, heç kimə görə əqidəsindən dönmürdü. Şagirdləri onu “mətbuat tarixinin canlı yaddaşı” adlandırırdılar, çünki onun ensiklopedik biliyi, dərin yaddaşı hamını heyrətə salırdı.
Onun ən böyük mirası yetişdirdiyi nəsildir. Bakı Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsində onillərlə dərs deyən bu ustad, minlərlə jurnalisti formalaşdırdı. Onlar bu gün də onun ideyalarını yaşadırlar. Şirməmməd Hüseynovun xidmətləri dövlət tərəfindən də qiymətləndirildi: “Şərəf” ordeni, Ali Media Mükafatı, Prezident təqaüdü və digər mükafatlar onun zəhmətinin təcəssümü idi.
Bu gün, onun 101-ci doğum günündə, baş əyərək xatırlayırıq: Şirməmməd Hüseynov kimi ziyalılar sayəsində Azərbaycan milləti əbədidir. Onun sözləri ilə desək, müqəddəs olan istiqlaliyyətdir, azadlıqdır. Bu nur, bu irs gələcək nəsillərə yol göstərəcək.
Ayhan
21:15 17.12.2025
Oxunuş sayı: 1156
