Rusiya- Ukrayna müharibəsi yeni mərhələdə: Puşkin və Qoqolun kitabları...
Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin canlı yayımda klassik yazar Aleksandr Puşkinin şeirini oxuması, Rusiya ilə Ukrayna arasındakı müharibənin mədəniyyət cəbhəsini alovlandırdı. Ukraynada Puşkin və Qoqolun kitabları yandırılarkən, tarix yenidən “mədəniyyəti yandırmaq” mübahisəsi ilə üz-üzə qaldı.
Crossmedia.az xəbər verir ki, bu barədə “ Haber Global” məlumat yayıb.
Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Soçi şəhərində keçirilən Valday Diskussiya Klubundakı çıxışına Puşkinin “Borodino İllönümü” adlı şeirini oxuyaraq başlayıb Putin masasında həmişə Puşkinin bir cildinin olduğunu deyərək, “Puşkin sanki mənə”‘Valdaya kitabımı al, oxu” sözlərini eşidib. O, şeirdən sonra çıxışını “Rusiyanın mövcudluğu belə bir çoxlarına xoş gəlmir, fürsət axtarırlar, lakin biz buna imkan verməyəcəyik” sözləri ilə davam etdirdi. Sözügedən şeir 1812-ci ildə Rusiyanın Napoleon ordusuna qarşı apardığı Borodino döyüşünü xatırladır və rus millətçiliyinin ən tanınmış ədəbi nümunələrindən biri sayılır.
Putinin bu çıxışından sonra Ukraynanın müxtəlif şəhərlərində Puşkin və Ukrayna əsilli yazıçı Nikolay Qoqolun əsərlərinin yandırılması iki ölkə arasındakı silahlı mübarizənin artıq mədəni sahəyə də keçdiyini göstərdi. Ukrayna mediasının məlumatına görə, kitab yandırma aksiyaları sosial şəbəkələrdə birbaşa hökumət nümayəndələri tərəfindən təşviq olunub. Kiyev və Xarkovda bəzi kitab mağazalarının qarşısından Puşkin lövhələri və kitab rəfləri çıxarılıb.
Kitab yandırmaq siyasi qarşıdurmalarda ilk dəfə baş verən hadisə deyil. Mədəniyyət tarixində “simvolik zorakılığın ən radikal forması” kimi tanınan bu hərəkət, əsrlər boyu müxtəlif ölkə və qruplar tərəfindən təkrarlanıb. 1933-cü il 10 mayda Almaniyada nasistlər “alman ruhuna uyğun gəlmir” deyə Albert Eynşteyn, Ziqmund Freyd və Karl Marks kimi müəlliflərin kitablarını Berlin meydanlarında yandırmışdılar. Eləcə də Efesdə xristianlığın ilkin dövrlərində “sehr kitabları” adlandırılan, amma əslində elm və fəlsəfə məzmunlu əsərlər ictimai şəkildə məhv edilmişdi.
Tarixdə bu kimi hadisələrə M.Ö. 213-cü ildə Çin imperatoru Qin sülaləsinin Konfutsi mətnlərini yandırması, 1497-ci ildə Florensiyada rahib Girolamo Savonarolanın “Vanitilər Yandırılması” mərasimlərində kitab və əşyaları məhv etməsi, 1562-ci ildə Yuqatan yarımadasında ispan missionerlərin Maya kodekslərini yandırması daxildir.
Müasir dövrdə də kitabların yandırılması milli və kimlik münaqişələri ilə yenidən aktuallaşdı: 1981-ci ildə Şri-Lankada Caffna Xalq Kitabxanası yandırıldı və 97 min kitab məhv edildi; 1992-ci ildə Bosniya müharibəsi zamanı Sarayevo Milli Kitabxanası serblər tərəfindən dağıdıldı, 1,5 milyon əsər külə döndü; 2015-ci ildə radikal terror təşkilatı DEAŞ Mosul Universiteti kitabxanasını yandıraraq əlyazmaları və qədim əsərləri məhv etdi.
Mövzu ilə bağlı Rusiyada fəaliyyət göstərən EA Daily nəşrinə danışan mədəniyyət sosioloqu Yelena Morozova belə deyib: “Kitab yandırmaq təkcə düşüncəni deyil, xatirəni də öldürür. Puşkinin kitablarının yandırılması müharibənin mədəni cəbhədə də aparıldığının göstəricisidir”.
Türkanə Məşədiyeva
23:59 13.10.2025
Oxunuş sayı: 1008
