“Körpünü keçənə qədər” Maska “dayı” deyən Tramp və ya “Arxadan vurulan zərbə”- ABŞ-dəki proseslərə sözardı
Planetin ən varlı adamı, əvvəllər ABŞ Hökumətinin Səmərəliliyi Departamentinə rəhbərlik etmiş milyarder İlon Mask öz sosial şəbəkəsində siyasi partiyasını yaratdığını elan edib. Bu onun texnologiya, süni intellekt və sosial media sahələrindəki nüfuzunun birbaşa siyasətə daşınması kimi dəyərləndirilir. Bu addım ABŞ-nin daxili siyasi balansında yeni qüvvələr nisbətinin formalaşmasına və ənənəvi partiya sisteminə alternativlərin güclənməsinə yol aça bilər.
Ümumiyyətlə, son zamanlar Prezident Donald Trampla Mask arasında gərginlik müşahidə olunur. Halbuki Trampın ikinci hakimiyyətinin ilk vaxtlarında onlar eyni cəbhədə idilər. Xüsusilə nəzərə almaq lazımdır ki, iş adamı siyasətçinin seçki kampaniyasına ciddi dəstək vermişdi. İndi Maskın partiya yaratması isə onun açıq -aydın Trampa meydan oxumasıdır.
Bu barədə Crossmedia.az-a danışan politoloq Natiq Miri qeyd edib ki, Mask artıq təkcə biznes adamı deyil, həm də siyasi proseslərə yön verə biləcək təsirli fiqura çevrilib: "Sahibkar son prezident seçkilərində siyasi proseslərə müdaxilə etdi və Trampın yanında olaraq Respublikaçılar Partiyasına dəstək verdi. Bu prosesə böyük maliyyə vəsaitləri xərclədi və zamanla anladı ki, həm maliyyə, həm də şəxsi təsir imkanları ilə konkret siyasi nəticələrə təsir göstərə bilər. Bu faktlar artıq danılmazdır. Seçki prosesi zamanı Trampın təşkil etdiyi mitinqlərdə Mask təkcə onunla yanaşı durmaqla kifayətlənmədi, həm də mitinqlərdə geniş və təsirli çıxışlar etdi. Bu davranışları onun siyasətə ciddi marağının göstəricisi idi".
N.Miri son dövrlərdə Tramp və Mask arasında baş verən fikir ayrılıqlarını da xatırladıb: "Son hadisələr, xüsusilə də Tramp və Mask arasında yaranan fikir ayrılığı, bəzi reallıqları üzə çıxardı. Bu proses göstərdi ki, Mask siyasətə təsir etmək qərarı verib. Bunun səbəbi isə təkcə şəxsi maraqlar deyil. Siyasətdə müəyyən uğurlar əldə etmək Maskın biznesinə təminat verir və eyni zamanda dövlət siyasətinə təsir imkanı yaradır. Çünki Qərb dünyası, o cümlədən ABŞ, nə qədər demokratik göstərilsə də, orada seçki prosesi tam şəffaf və ədalətli deyil".
Müsahibibimiz ABŞ-də seçki sistemində şəffaflığın olmamasından danışıb: "ABŞ-də milyardlarla vəsait xərcləmədən heç bir siyasətçi prezident ola bilməz. Üstəlik, ABŞ vətəndaşları birbaşa prezident seçə bilmirlər. Bu da sistemin qeyri-demokratik tərəfidir. Bu şəraitdə böyük maliyyə və təsir imkanlarına malik olan şəxslər seçkilərə yön verə bilirlər. Mask da hazırkı vəziyyətdə bu imkanlardan yararlanmaq istəyir. Onun istəyi həm biznes maraqlarını qorumaq, həm də siyasi nüfuz qazanmaqdır".
Ekspert Maskın bu addımlarını ABŞ siyasətində real gücə çevrilmək niyyəti kimi dəyərləndirib: "Maskın bəyanatlarına əsasən, o, qarşıdan gələn Konqres seçkilərində – istər Nümayəndələr Palatası, istərsə də Senatda – bəzi namizədlərin qalib gəlməsini və Konqresdə təmsil olunmasını arzulayır. Eyni zamanda prezident seçkilərində hansısa namizədə dəstək verməklə konkret siyasi mənfəətlər əldə etməyi planlaşdırır. Bu strategiya Mask tərəfindən ciddi şəkildə hesablanıb. Partiya yaratmaqdan əvvəl aparılan sorğular da onun addımlarını stimullaşdıran əsas amillərdəndir. Çünki sorğular göstərir ki, milyonlarla insan yeni Amerika partiyasını dəstəkləyir".
N.Miri İlon Maskın siyasətə düşünülmüş və planlı şəkildə daxil olduğunu qeyd edib: "Ona görə də düşünürəm ki, Maskın maliyyə və təsir dairəsi geniş olduğu üçün siyasi proseslərdə ciddi nəticələr əldə edə bilər. Mask partiya yaratmaqla bağlı qərar verməzdən öncə də cəmiyyətin nəbzini ölçüb. Bu isə onun siyasətdə təsadüfi yox, məqsədli şəkildə iştirak etdiyini göstərir. Tramp administrasiyası və ya şəxsən president özü bu təşəbbüsləri kiçiltməyə çalışa bilər. Amma bu açıqlamalar səmimi görünmür. Maskın siyasi arenada artan təsiri ABŞ-dəki güc balansına təsir edə biləcək ciddi amil kimi qiymətləndirilməlidir. Maskın siyasi nüfuz qazanması Trampın növbəti dəfə seçilmə şansına və ya istədiyi namizədə hakimiyyəti ötürmə imkanlarına təhlükə yarada bilər. Bu səbəbdən narahatlıq doğrudur. Maskın fəaliyyəti yeni siyasi realıqlar formalaşdıra bilər. Bu realıqlar isə ABŞ-dəki mövcud siyasi balansı dəyişmək gücünə malikdir. Bu baxımdan perspektiv realdır və diqqətlə izlənməlidir".
Fatimə Nəbiyeva
19:15 07.07.2025
Oxunuş sayı: 1388
