Sağlamlıq

Zəif yuxu, güclü təsir: yuxu pozuntularının psixoloji sağlamlığımıza təsiri

Texnologiyanın həyatımıza tam inteqrasiya olduğu bu günlərdə, çoxumuz yuxu prioritetimizi arxa planda saxlayırıq. Lakin son elmi araşdırmalar göstərir ki, yuxu pozuntuları təkcə fiziki sağlamlığımıza deyil, həm də emosional və psixoloji balansımıza ciddi təsir edir. Bu məqalədə yuxunun psixoloji sağlamlıq üzərindəki rolunu, yuxu pozuntularının yaratdığı problemləri və onları aradan qaldırmağın yollarını müzakirə edəcəyik.

Yuxunun psixoloji sağlamlığa təsiri

Yuxu beynimizin “yenilənmə” prosesidir. 2019-cu ildə Nature Communications jurnalında yayımlanan bir tədqiqat göstərir ki, dərin yuxu mərhələsində beyin toksinləri təmizləyir və yaddaş proseslərini gücləndirir. Ancaq bu mərhələ kifayət qədər təmin olunmadıqda, diqqət dağınıqlığı, qərar qəbul etmədə çətinliklər və hətta narahatlıq pozuntusu kimi problemlər meydana çıxır.

Yuxu pozuntularının psixoloji təsirləri

Depressiya və narahatlıq

Journal of Clinical Sleep Medicine-də yayımlanan bir araşdırmaya görə, yuxusuzluq (insomniya) depressiya riskini ikiqat artırır. Gecə dərin yuxuya gedə bilməyən insanlar daha çox emosional qeyri-sabitlik və mənfi düşüncələrə meyilli olurlar.

İşləmə bacarığına təsir

Yuxusuzluq məhsuldarlığı azaldır və stressə qarşı müqaviməti zəiflədir. Xüsusilə, qərar qəbul etməkdə və yeni biliklər öyrənməkdə çətinlik yaradır. Sleep Health jurnalında yayımlanan bir araşdırma göstərir ki, yuxu çatışmazlığı olan şəxslərdə iş yeri konfliktləri və emosional tükənmişlik daha çox müşahidə edilir.

Yuxu problemlərinin həlli yolları

Texnologiyadan düzgün istifadə

Ekranlardan yayılan mavi işıq melatonin hormonunun ifrazını azaldır və yuxuya getmə prosesini çətinləşdirir. Harvard Medical School-un tövsiyəsinə görə, yatmazdan ən azı bir saat əvvəl texnoloji cihazlardan uzaq qalmaq yuxu keyfiyyətini artırır.

Zehinlilik və meditasiya

Meditasiya və nəfəs alma texnikaları yuxuya getməni asanlaşdırır. Mindfulness-Based Cognitive Therapy üsulu yuxusuzluqla mübarizədə ən təsirli yanaşmalardan biridir.

Yataq rejiminin sabitliyi

Eyni vaxtda yatmaq və oyanmaq bədənin bioloji saatını tənzimləyir. Sabit rejim yaratmaq yuxu ritmlərini bərpa etməyə kömək edir.

Qidalanma və fiziki aktivlik

Kofein və ağır yeməklərdən axşam saatlarında uzaq durmaq yuxu keyfiyyətinə müsbət təsir edir. Bununla yanaşı, gün ərzində müntəzəm fiziki fəaliyyət yuxu rejiminə kömək edir.

Yuxu sağlam həyatın təməl daşıdır. Beyninizin və bədəninizin tam funksional olmasını istəyirsinizsə, yuxunuza prioritet verməlisiniz. Kiçik vərdiş dəyişikləri ilə yuxu problemlərini azalda və psixoloji sağlamlığınızı gücləndirə bilərsiniz.

Mənbələr:

• Nature Communications: https://www.nature.com/ncomms

• Journal of Clinical Sleep Medicine: https://jcsm.aasm.org

• Sleep Health Journal: https://www.sleephealthjournal.org

• Harvard Medical School: https://www.health.harvard.edu