Suya toxun, alovu gör: Yanar bulağın qeyri-adi qünyası
Yanar bulaq: Təbiətin alovlanan sirri – Astaranın möcüzəli mənbəyi
Azərbaycan təbiəti özünün nadir və bənzərsiz hadisələri ilə təkcə regionda deyil, dünya miqyasında da diqqət çəkir. Bu qeyri-adi təbiət hadisələrindən biri də Astara rayonunun Ərçivan kəndində yerləşən və “Yanar bulaq” adı ilə tanınan möcüzəvi su mənbəyidir. Belə ki, su ilə alovun bir arada mövcud olması ilk baxışda inanılmaz görünsə də, bu hadisə artıq uzun illərdir həm alimlərin, həm turistlərin, həm də yerli sakinlərin maraq dairəsindədir.
Coğrafi mövqe və ilk təəssürat
Yanar bulaq Astara rayonunun Ərçivan kəndinin cənub hissəsində, Bakı–Astara magistral yoluna yaxın ərazidə yerləşir. Bu əraziyə daxil olan hər bir insan ilk olaraq ətrafdakı sakitlik və təbiətin əsrarəngiz gözəlliyi ilə qarşılaşır. Bulaq adi bir su mənbəyinə bənzəsə də, yaxınlaşdıqda onun qeyri-adi xüsusiyyəti dərhal diqqəti cəlb edir: axan suyun üzərində alov dilləri oynayır.
Ən maraqlı cəhət isə budur ki, alov olmasına baxmayaraq, su nə əli yandırır, nə də insan sağlamlığı üçün təhlükə yaradır. Əksinə, yerli sakinlərin sözlərinə görə, bu su içmək üçün də istifadə olunur.
Tarixi kəşf: 1970-ci illərin sirri
Yerli əhalinin verdiyi məlumata görə, Yanar bulağın unikal xüsusiyyətləri XX əsrin 70-ci illərinin ortalarında aşkarlanmışdır. Həmin dövrdə yeraltı suların mənşəyini və səviyyəsini öyrənmək məqsədilə Azərbaycana gələn geoloqlar qrupu Astara rayonu ərazisində tədqiqat aparmışdır. Ərçivan kəndi ərazisində bir neçə yeraltı bulaq müəyyən edilmiş və onlardan birinin yaxınlığında təxminən 100 metr dərinliyində quyu qazılmışdır.
Məhz bu qazıntılar zamanı günəşin qızmar şüaları altında suyun alışaraq alovlandığı müşahidə olunmuşdur. Bu hadisə həm alimlər, həm də yerli sakinlər üçün böyük təəccüb doğurmuşdur. Bundan sonra kənd əhalisi bu qeyri-adi mənbəyə “Yanar bulaq” adını vermişdir.
Elmi izah: su niyə yanır?
İlk baxışdan möcüzə kimi görünən bu hadisənin elmi izahı vardır. Alimlərin apardığı araşdırmalar nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, Yanar bulaqdan çıxan suyun tərkibində yüksək miqdarda kükürd mövcuddur. Bununla yanaşı, yeraltı laylardan metan qazı da su ilə birlikdə yer üzünə çıxır.
Alov suyun özündə deyil, sudan ayrılan metan qazının yanması nəticəsində yaranır. Yəni alov suyun üstündə görünür, lakin suyun kimyəvi tərkibi dəyişmir. Məhz bu səbəbdən su yanarkən belə onu içmək mümkündür və orqanizm üçün zərərli sayılmır.
Müalicəvi xüsusiyyətlər və xalq təbabəti
Yanar bulağın ən diqqətçəkən cəhətlərindən biri də onun müalicəvi xüsusiyyətləridir. Aparılan laboratoriya müayinələri göstərmişdir ki, bu suyun tərkibində olan minerallar mədə-bağırsaq sistemi üçün faydalıdır. Bu səbəbdən Azərbaycanın müxtəlif bölgələrindən, hətta xaricdən belə, sağlamlıq problemləri olan insanlar Ərçivan kəndinə üz tuturlar.
Rayon sakinləri arasında belə bir inanc da formalaşıb ki, Yanar bulağın suyundan müntəzəm istifadə edən şəxslər böyrək, mədə və dəri xəstəliklərindən şəfa tapa bilirlər. Kükürdlü suyun dəridə olan səpkiləri azaltdığı, bəzən isə tam aradan qaldırdığı bildirilir. Həkimlər də bəzi hallarda bu suyun yardımçı vasitə kimi istifadəsinin faydalı olduğunu qeyd edirlər.
Gündəlik həyatdakı rolu
Ərçivan kənd sakinləri üçün Yanar bulaq sadəcə təbiət möcüzəsi deyil, həm də gündəlik həyatın bir hissəsidir. Kənd əhalisi çay dəmləmək və digər məişət ehtiyacları üçün bu sudan istifadə edir. Maraqlıdır ki, bulaq heç vaxt qurumur və ilin bütün fəsillərində eyni intensivliklə axmağa davam edir.
Bəzi vaxtlar kükürdlü suyun püskürmə hündürlüyü 5–8 metrə qədər yüksəlir ki, bu da mənzərəni daha təsirli və bir o qədər də qorxulu edir.
Turizm və qorunma məsələsi
Hazırda Yanar bulaq Astara rayonunun rəsmi turizm marşrutuna daxil edilmişdir. Yerli və xarici turistlər bu nadir hadisəni öz gözləri ilə görmək üçün bölgəyə gəlirlər. Eyni zamanda, bulaq yerli əhəmiyyətli təbiət abidəsi kimi qorunur.
Mütəxəssislər hesab edirlər ki, bu cür nadir təbiət obyektlərinin qorunması və düzgün təqdimatı həm elmi baxımdan, həm də turizmin inkişafı üçün böyük əhəmiyyət daşıyır.
Beləliklə, yanar bulaq təkcə Astaranın deyil, bütövlükdə Azərbaycanın təbiət xəzinəsinin ən sirli və maraqlı nümunələrindən biridir. Su və alovun bir arada mövcud olduğu bu unikal mənbə həm elmi izahı, həm də xalq arasında formalaşmış inancları ilə diqqət çəkir. Bu bulaq bir daha sübut edir ki, Azərbaycan təbiəti hələ də tam öyrənilməmiş çoxsaylı möcüzələrə sahibdir.
Fatimə Məmmədova
10:30 26.12.2025
Oxunuş sayı: 1264
