Neft ucuzlaşır: Devalvasiya gözlənilir
Dünya bazarında "Azeri Light" markalı Azərbaycan neftinin 1 barelinin qiyməti 2,24 ABŞ dolları, yaxud 3,34 % azalaraq 64,8 ABŞ dolları təşkil edib.
Hərracların nəticələrinə görə, "Brent" markalı neftin yanvar fyuçerslərinin qiyməti 62,84 ABŞ dolları təşkil edib.
Türkiyənin Ceyhan limanında FOB bazasında "Azeri Light" markalı Azərbaycan neftinin bir barelinin qiyməti 2,28 ABŞ dolları və ya 3,51 % azalaraq 62,68 ABŞ dolları təşkil edib.
Azərbaycanın builki dövlət büdcəsində bir barel neftin orta qiyməti 70 ABŞ dollarından hesablanıb.
"Azeri Light" neftinin ən aşağı qiyməti 2020-ci il aprelin 21-də (15,81 ABŞ dolları), maksimal qiyməti isə 2008-ci ilin iyulunda (149,66 ABŞ dolları) qeydə alınıb. Azərbaycanda bu markadan olan neft "Azəri-Çıraq-Günəşli" (AÇG) yataqlar blokunun işlənməsi haqqında müqavilə çərçivəsində hasil edilir. Müqavilədə Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin (SOCAR) payı 31,65 %-dir.
Mövvud dinamika barədə Crossmedia.az-a danışan iqtisadçı Akif Nəsirli söyləyib ki, hazırkı qiymət azalması qısa müddətdə bazardakı qeyri-müəyyənliyin artdığını göstərir: "Neftin büdcə proqnozundan aşağı düşməsi gəlirlərə təsir edə bilər, lakin qiymətlərin yenidən stabilləşməsi də mümkündür. Azərbaycanın neft strategiyası uzunmüddətli olduğu üçün bu tip dalğalanmalar daha çox qısamüddətli təsir yaradır. Əgər qiymət uzun müddət aşağı səviyyədə qalarsa, büdcədə nəzərdə tutulmuş xərcləri qarşılamaq çətinləşə bilər və əlavə maliyyələşdirmə və ya xərclərin azaldılması lazım gəlir. Azərbaycan neft gəlirlərini əsasən ABŞ dolları ilə alır, lakin manatla xərcləyir. Qiymətin düşməsi manatın devalvasiyasına və valyuta ehtiyatlarının azalmasına səbəb ola bilər. Büdcə gəlirlərinin azalması sosial layihələr, infrastruktur və digər dövlət xərclərinə təsir edə bilər, eyni zamanda maliyyə bazarında qeyri-müəyyənlik yarada bilər. Qısaca desək, neftin qiymətinin proqnozdan aşağı düşməsi büdcə gəlirlərində azalmaya və potensial maliyyə tənzimləmələrinə səbəb olur. FOB (Free on Board-Gəmidə Ödənişsiz Çatdırılmış) qiyməti neftin gəmi ilə daşınmaya hazır olduğu liman qiymətini göstərir. Ceyhan limanında FOB qiymətinin bazar qiymətindən aşağı olması bir neçə amilə bağlı ola bilər. Əgər FOB (Gəmidə Ödənişsiz Çatdırılmış) qiyməti spot bazar (satıla bilən bazar qiyməti) qiymətindən aşağıdırsa, bu, nəqliyyat və logistika xərclərinin qiymətə təsir etdiyini göstərə bilər. Məsələn, neftin limana çatdırılması, yükleme, təhlükəsizlik və sığorta xərcləri qiyməti azaldır. FOB qiymətinin aşağı olması beynəlxalq alıcıların tələbinin zəiflədiyini göstərə bilər. Yəni alıcılar daha aşağı qiymət gözləyir və ya digər bazarlardan neft almağa üstünlük verirlər.Regional geosiyasi risklər (məsələn, tranzit ölkələrdəki gərginlik), liman infrastrukturu məhdudiyyətləri və ya ixrac məhdudiyyətləri qiymətin aşağı düşməsinə səbəb ola bilər. Bəzən FOB qiyməti spot bazarda (gəmi hazır olduqda) daha aşağı ola bilər, halbuki gələcəkdə satılan kontraktlar daha yüksək qiymətə bağlanıb. Qısaca, Ceyhan limanında FOB qiymətinin aşağı olması həm daşınma və əməliyyat xərclərini, həm də regional və qlobal bazar tələbinin vəziyyətini əks etdirir".
Ülvi Zahidov
14:43 26.11.2025
Oxunuş sayı: 1004
