Dünyada gedən müharibələr və bunun iqtisadi təhlili
"Dünya iqtisadiyyatı və Azərbaycan"(Layihənin ideya müəllifi Rüfət Quliyevdir)
"ABŞ-nin ümumi hərbi xərcləri 1 trilyon dollardan bir az azdır. Təxminən 300 milyarddan yuxarı Avropanın hərbi xərcləridir. Bu göstərici hər ay artır".
Bunu Crossmedia.az-a açıqlamasında Milli Məclisin 4 çağırış deputatı, iqtisad elmlər doktoru, professor Rüfət Quliyev deyib.
O bildirib ki, dünyada gedən münaqişələr arasında ən aktualı Rusiya- Ukrayna savaşıdır: " Prezident Donald Tramp hakimiyyətə gələndən sonra Avropaya və əsasən NATO-nun üzvlərinə şərt qoydu ki, hərbi xərclərin ümumdaxili məhsula nisbəti 5 faizə qədər qaldırılmalıdır. Rusiyada bu rəqəm 200 milyard dollara qədərdir. Ümumilikdə, Qərbin hərbi xərcləri Rusiyanındakından dəfələlərlə çoxdur.
Qərb ölkələrində bazar iqtisadiyyatı hökm sürdüyünə görə mülki istifadə üçün bir istehsal olunan istənilən əmtəənin qiyməti maksimum 1 dollar olur. Həmin məhsul hərbi istifadə üçün nəzərdə tutulduqda keyfiyyəti daha yaxşı olur. Beləliklə, hərbçilər eyni məhsula 5-6 dəfə artıq vəsait istəyirlər. Rusiyada isə vəziyyət fərqlidir, həmin məhsullar gəlirli formada satılmır, nisbətən daha uzuc təklif olunur. İqtisadiyyatın getdikcə çökməsinə, vəziyyətin gərginləşməsinə baxmayaraq, Rusiya bugünə qədər dözür. Rusiya neftinin 47 dollardan baha alınmasın qadağa qoyulub. Halbuki bu günə qədər 60 dollara alınırdı. Ən azı 15-20 %-ə qədər valyuta axınlarında Rusiyanın problemləri yaranacaq. Bundan başqa, inflasiyanın qabağını almaq mümkün deyil. Maliyyə resursları getdikcə tükənir. Hələ ki iqtisadi tarazlıq hərbi yollar hesabına qorunur. Amma bu, birmənalı olaraq çox çəkməyəcək".
O bildirib ki, mövcud məsələlər hətta üçüncü ölkələrə də təsir edir: "Bu, hərbi xərclərin mənbəyi büdcədir. Əgər büdcədən hərbi xərclər üçün bu qədər maliyyə axını varsa, deməli, mülki mənbədən, o cümlədən sosial, iqtisadi inkişafdan azalma gedir. Həm Rusiyada, həm Qərb ölkələrində məhsulların maya dəyərinin artması ümumi qiymət artımı ilə nəticələnir. İndi hərbi xərclərini artırmağa məcbur olan Avropa iqtisadi reçesiya ilə üz-üzə gəlməli olub. Orta sinif və imkanı olmayan bu proses nəticəsində uduzur. Digər ölkələrdə isə maya dəyəri artər, qiymətlər artır və inflayasiyada xarici inflyasiya üstünlük təşkil edir, nəinki daxili. Bu, bütün ölkələrdə belədir. Ümumiyyətlə, hərbi xərclər nəticəsində cəmiyyət əziyyət çəkir. Proseslərin gələcəyi də hələ ki, dumanlıdır. Proqnozlar belədir ki, bu müharibələr davam edəcək və təsirləri artacaq. Dünyanı idarə edən və ən yüksək təbəqədə olan insanlar siyasətçilər deyil, siyasətçilərin arxasında da müəyyən qruplar var. Elə varlı insanlar var ki, ölkə liderləri onları dəstəkləyirlər. Həmin qruplar isə müharibələrin davam etməsində maraqlıdır. Çünki kifayət qədər qazanırlar. Ümumiyyətlə, hazırda hər şeyin kökü maliyyəyə gedib çıxır".
Fatimə Məmmədova
15:55 25.07.2025
Oxunuş sayı: 1541
