Araşdırmalar üzə çıxdı: Milyonlarla insana vaxtından əvvəl ölüm diaqnozu qoyulur
ABŞ-nin Miçiqan universitetinin dosenti Cimo Borjigin ölüm anında beyində baş verənlərlə bağlı yeni iddia ortaya atıv.
Crossmedia.az xəbər verir ki, o, bu barədə BBC-yə danışıb.
“Əməliyyatdan sonra siçanların beyinlərindəki neyrokimyəvi dəyişiklikləri izləyirdik. Gözlənilmədən iki siçan öldü və bu, mənə ölüm prosesində beyində baş verənləri müşahidə etməyə şərait yaratdı. Bu siçanlardan birinin beynində olduqca yüksək miqdarda serotonin ifrazı qeydə alınıb. O siçan halüsinasiyalar görürdü? Bu sual məni düşündürdü. Ölüm prosesi haqqında nə qədər az bildiyimizi görüb təəccübləndim”, - o bildirib.
Borjigin və komandası 2013-cü ildə siçanların ölümündən sonra beyinlərində neyrotransmitter fəaliyyətində ciddi artım müşahidə edib: “Serotonin səviyyəsi 60 qat, dopamin 40-60 qat, norepinefrin isə 100 qat artmışdı. Bu kimyəvi maddələrin bu qədər yüksək səviyyədə olması, siçanlar həyatda olarkən müşahidə olunmayıb. 2015-ci ildə yayımlanan başqa bir araşdırmada isə bütün siçanlarda ölüm anında yüksək beyin fəaliyyəti qeydə alınıb”.
Qeyd edək ki, 2023-cü ildə isə komada olan və həyat dəstəyi cihazına bağlı dörd insan üzərində araşdırma aparılıb. Ailə və həkim razılığı ilə cihazlar dayandırıldıqdan sonra iki xəstənin beynində yüksək aktivlik, o cümlədən sürətli qamma dalğaları qeydə alınıb. Bu dalğalar yaddaş və mürəkkəb informasiyaların işlənməsi ilə əlaqələndirilir. Beynin sağ temporal-parietal birləşmə nöqtəsindəki aktivliyin empatiya hissi ilə əlaqəli olduğunu vurğulayan Borjigin, ölüm təcrübəsini yaşayan bir çox şəxsin sonradan daha mərhəmətli və empatik olduğunu söylədiyini bildirir.
Ölümə yaxın təcrübə yaşamış şəxslərin "ağ işıq", “filmlər kimi keçmişin göz önündən keçməsi” kimi ifadələri, Borjigininn tapıntıları ilə üst-üstə düşür. O, bildirir ki, belə şəxslərin 20-25%-i vizual təcrübələr yaşadıqlarını bildirir ki, bu da görmə mərkəzinin aktivliyinə işarədir. Borjigin deyir: “Əgər beyin bu qədər aktivdirsə, bu vizual təcrübələr real ola bilər.”
Həkimin fikrincə, ölüm anında beyin sadəcə passiv şəkildə sönmür, əksinə, aktiv şəkildə reaksiyalar verir. Alim belə düşünür ki, insan və heyvan beyni oksigen çatışmazlığına qarşı daxili müdafiə mexanizminə sahibdir. Bu mexanizmlərin başa düşülməsi isə gələcək tədqiqatların əsas istiqamətini təşkil edəcək.
Onun fikrincə, bu sahədə daha geniş tədqiqatlara ehtiyac var: “Çünki biz, bəlkə də, milyonlarla insana vaxtından əvvəl ölüm diaqnozu qoyuruq".
Xumar Emilqızı
15:50 06.04.2025
Oxunuş sayı: 11461
